język polskijęzyk angielski

Bańskie kwiaty

Tytuł oryginalny
Bányavirág
Tłumacz
Warmuz, Daniel
Gatunek sztuki
Dramat
Obsada kobiet
Obsada mężczyzn
Szczegóły
Tragikomedia
Szczegóły obsady
+ Ojciec, „leży chory w sąsiednim pokoju, nigdy go nie widzimy”

Rodzeństwo Ivan i Ilonka czuwa przy umierającym ojcu – choć owo „czuwanie” jest eufemizmem. Tak naprawdę życzą rodzicielowi rychłej śmierci. Akcja toczy się w węgierskiej prowincji na terenie Rumunii – w dotkniętej plagą samobójstw górniczej miejscowości panuje bieda, bezrobocie, brak perspektyw. Bohaterowie godzinami spędzają czas na jałowych pogadankach, zapijają nudę palinką, fantazjują o ponętnej Ilonce, która wzbudza zainteresowanie nawet swojego przyrodniego brata. Dominuje przaśny humor i siermiężne anegdoty, jednak spod tego komediowego sztafażu wyziera egzystencjalna pustka. Jak mówi Ivan: „Jaki jestem? Taki. Jestem taki jak ta kopalnia. Wejście do niej wysadzili w powietrze i nie ma w niej już niczego prócz ciemności. Ogromna nicość. Gdyby ktoś do niej zajrzał, przeraziłby się na widok tej pustki”. Jeszcze tli się w bohaterach mit ucieczki – zarówno w wymiarze realnym, do wielkiego miasta, jak i symbolicznym – w śmierć. Płonne nadzieje są jednak zbyt słabym paliwem, a jakakolwiek odmiana jest niemożliwa.

Jak pisze Zsuzsa Radnóti, wybitna badaczka teatru i dramatu, we wstępie do antologii Wróg publiczny i inne dramaty węgierskie:

„Chodzi o pełną współczucia ironię, autoironię i czarny humor, które stale drwią z węgierskiego losu i na swój sposób zapewniają przetrwanie. Trudno w to uwierzyć, ale, obserwując proces upadku rodziny i społeczności, właściwie przez cały czas się śmiejemy [...] Szczególnym talentem Székelya jest to, że znaną i uznaną na świecie tradycję peszteńskiego humoru brawurowo przenosi na grunt genialnie zdegradowanego języka węgierskiego”.

Ów „zdegradowany język węgierski” został świetnie oddany przez tłumacza, Daniela Warmuza. Dzięki wartkiemu, stylizowanemu na gwarę przekładowi łatwo wyobrazić sobie przeniesienie akcji na polską wieś, choćby na dawne tereny popegeerowskie.

 

Formularz zamówienia sztuki

Zamawiana sztuka: Bańskie kwiaty