język polskijęzyk angielski

Niedzielny obiad

Autor
Tytuł oryginalny
Vasárnapi ebéd
Tłumacz
Jarmołowicz, Jolanta
Gatunek sztuki
Dramat
Obsada kobiet
Obsada mężczyzn
Szczegóły obsady
5K, 4M + 3 dzieci

Dziewczyna - w momencie rozpoczęcia akcji ma 26 lat, Matka - powyżej 50-tki, Ojciec - ok. 60-tki, Mężczyzna Pierwszy - 30 lat, Wujek Władek - po 50-tce, Mężczyzna Drugi - 30 lat, Dziecko - 8 lat, Starsze Dziecko - 8 lat, Młodsze Dziecko - 6 lat, Kati - 30 lat, Anikó - przed 30-tką, Pracownica Agencji Matrymonialnej - ok. 40-tki. W drugim akcie wszystkie osoby są starsze o osiem-dziesięć lat

Sztuka o rozpadzie związków, rozwodach, niewinnych ofiarach tych procesów oraz zmianie funkcji rytuału, jakim jest tytułowy niedzielny obiad.

Widzimy związki małżeńskie zmieniające się na przestrzeni lat. W pierwszych scenach Dziewczyna i Mężczyzna Pierwszy, jej pierwszy mąż, są na skraju rozstania. Podczas niedzielnego obiadu Dziewczyna oświadcza rodzicom, że się rozwodzi. Dla ludzi, którzy przez całe życie utrzymywali panujący między nimi pozorny ład, rozwód jest ciężkim grzechem. Dziecko tę dziwną sytuację rozumie na swój sposób i zmuszane jest do wysłuchiwania złych opinii na temat własnego ojca.

Niedzielny obiad to nie tylko analiza relacji, ale również ciekawe portrety ludzkie: dominujących kobiet i bezradnych, topiących smutki w alkoholu mężczyzn. W związku Matki i Ojca decydujący głos miała zawsze Matka, Ojciec milcząc przyzwalał na wszystko, czego chciała. Matka nie wyszła za mąż z miłości - poślubiła Ojca, bo był pod ręką. On zniecierpliwony, głodny prawdziwych uczuć, znalazł sobie kochankę. Podobny schemat powtórzył się w związku Dziewczyny i Mężczyzny Pierwszego. W końcowych scenach sztuki Dziewczyna zarzuca mężczyźnie, że nigdy nie był wzorem dla swojego dziecka. Jest bardzo surowa w ocenie innych, choć tak naprawdę ma pretensje do siebie.

W świecie Jánosa Háya ludzie są tak zapracowani, że nie mają kiedy szukać sobie partnerów, a już na pewno prawdziwej miłości. Dziewczyna, nie mogąc znaleźć sobie nikogo po rozwodzie, udaje się do agencji matrymonialnej. Pomocy udziela jej kobieta, która ma za sobą podobne doświadczenia. Tak Dziewczyna poznaje swojego przyszłego męża, którego jedyną wadą jest niemożność odnalezienia się na rynku pracy. W kolejnych scenach sytuacja diametralnie się odwróci: Mężczyzna Drugi zrobi błyskotliwą karierę, co stanie się przyczyną kryzysu w związku.

Nad bohaterami wisi genetyczna skaza, która nie pozwala nawiązywać zdrowych, opierających się na uczuciu relacji. Dla obu pokoleń wspólne jest doświadczenie dojmującej samotności, także w związku z drugą osobą, co najlepiej widać na przykładzie koleżanek Dziewczyny i Wujka Laciego. Warto zwrócić również uwagę na kozły ofiarne tych procesów - dzieci, czerpiące niewłaściwe wzorce, stopniowo tracące kontakt z rodzicami. Podczas ostatniego niedzielnego obiadu, który widzimy w sztuce, najstarsze dziecko Dziewczyny zastępuje samotny Wujek Laci. Dziewczyna ma podejrzenia, że Matka sprzedała miejsce przy stole w zamian za mieszkanie, do którego wprowadziła się Dziewczyna po rozwodzie.

Postaci mówią językiem pełnym emocjonalnej oschłości, bazującym na prostych komunikatach, powtórzeniach całych fraz, urywanych, neurotycznych zdaniach. Nie brakuje tu dowcipu, który pojawia się, gdy bohaterowie nie radzą sobie z niezręcznością sytuacji, które sami wywołują. Niedzielny obiad János Háy przewrotnie nazwał "sztuką mieszczańską" - tak naprawdę dramat jest delikatną krytyką mieszczańskich zachowań.

"To gorzka, ironiczna tragikomedia, w istocie również kronika rodzinna. Świat zewnętrzny, większe społeczności pojawiają się tu jedynie pośrednio: rozpad starego i nowego związku oraz dużej rodziny został przedstawiony bez cienia litości. Teksty Háya mają wyjątkową aurę, ze wszystkich promieniuje głęboki, metafizyczny brak nadziei. Jednak dowcipne dialogi, czasem z bezlitosną i gorzką puentą, stawiają widza/czytelnika w pozycji postronnego obserwatora, co pozwala je nazwać depresyjnymi tragikomediami".

Za: Z. Radnóti Przełom

Formularz zamówienia sztuki

Zamawiana sztuka: Niedzielny obiad