język polskijęzyk angielski

Kolada, Nikołaj

Najbardziej znany współczesny dramaturg rosyjski - urodził się 4 grudnia 1957 roku we wsi Priesnogorkowka (Kazachstan) w rodzinie pracowników sowchozu. W latach 1973-74 uczył się w szkole teatralnej w Swierdłowsku (ob. Jekatierynburg). Później został przyjęty w skład zespołu Swierdłowskiego Akademickiego Teatru Dramatycznego. Grał w Dniach Turbinów Bułhakowa, Płodach edukacji Tołstoja, Ożenku Balzaminowa Ostrowskiego, Zapiskach Wariata wg. Gogola i innych sztukach.
W latach 1978-80 służył w wojskach łączności, po czym powrócił do teatru. Kiedy w roku 1983 odszedł stamtąd, został przyjęty do moskiewskiego Instytutu Literackiego im. Gorkiego, gdzie studiował zaocznie, pracując równocześnie w Pałacu Kultury przy fabryce domów. Kolada został przyjęty na wydział prozy, debiutował opowiadaniami drukowanymi w prasie swierdłowskiej, prawdziwym jednak sukcesem okazała się jego twórczość dramatyczna.

W roku 1986 napisał sztukę Gramy w fanty (Igrajem w fanty), którą wystawiło kilkadziesiąt teatrów w ówczesnym ZSRR. Rozgłos międzynarodowy przyniosła mu w 1989 Proca (Rogatka), pierwsza rosyjska sztuka poruszająca temat homoseksualizmu. Najpopularniejszym natomiast dziełem stała się Merylin Mongoł (Murlin Murło), od 1990 roku do dnia dzisiejszego nieprzerwanie grana przez moskiewski teatr Sowriemiennik.
W latach 1992-93 Kolada przebywał na stypendium w Niemczech w Akademie Schloss Solitude (Stuttgart), grał też w hamburskim Deutsches Schauspielhaus. Obecnie mieszka i pracuje w Jekatierynburgu. Jest redaktorem miejscowego pisma literackiego "Ural", założył szkołę dramaturgii, a przez kilka lat prowadził audycję telewizyjną "Czarna kasa". Zorganizował też festiwal dramaturgii "Eurazja". Ostatnio najwięcej czasu poświęca własnej scenie "Kolada-Tieatr". W roku 2003 odwiedził Polskę: na festiwalu "Saison russe" w Gdańsku zaprezentował Klaustrofobię Konstantina Kostienki, którą wyreżyserował i w której wystąpił jako aktor. 

Nikołaj Kolada napisał osiemdziesiąt kilka sztuk; liczba ta imponuje, pamiętać jednak należy, że część z nich to jednoaktówki, a także adaptacje prozy. Około pięćdziesięciu wystawiono w Rosji, w krajach byłego ZSRR, w Europie, Ameryce i Australii. Oprócz wymienionych najważniejsze z nich to: Statek głupców (Korabl durakow 1986), Złodziej (Wor) 1989, Kurza ślepota (Kurinaja slepota) 1996, Chlupot białych mew (Czajka spieła) 1989, Gąska (Kurica) 1989, Martwa królewna (Skazka o miortwoj cariewnie) 1990, Amerykanka (Amierikanka) 1991, Canotier (Kanotje) 1992, Ameryka podarowała Rosji statek (Amierika podariła Rossii parochod) 1992, Polonez Ogińskiego (Połoniez Oginskogo) 1993, Pojedziemy w kraj daleki (My jediem, jediem, jediem w dalokije kraja...) 1995, Geometra (Ziemlemior) 1997, Głupców ustawia się według wzrostu (Durakow po rostu strojat) 1998, A idź, a idź (Ujdi-ujdi) 1998, Trzech Chińczyków (Tri Kitajca) 1998, Tutenchamon (Tutanchamon) 2000, Celestyna (Sielestina) 2001, Amigo 2002, Ptak Feniks (Ptica Fieniks) 2003, Stara zajęczyca (Staraja zajczicha) 2006.

Zasługa wprowadzenia dramatów Kolady na nasze sceny przypada Teatrowi Polskiemu w Poznaniu, który wystawił Martwą królewnę w reżyserii Pawła Szkotaka. Premiera jej odbyła się 10 listopada 2001 roku, a spektakl otrzymał kilka nagród na festiwalach krajowych. Prezentowano go z powodzeniem w kilkunastu miastach polskich, a także w słowackiej Nitrze. Ten sam teatr wystawił również polską prapremierę Gąska. Inne realizacje tej sztuki odbyły się w Białymstoku, Katowicach i Krakowie.  
Największą popularnością wsród naszych reżyserów cieszy się inna sztuka Kolady, Merylin Mongoł. Prezentowały ją kolejno teatry w Białymstoku, Łodzi, Krakowie, Opolu, Warszawie, Toruniu, Bydgoszczy i Jeleniej Górze. Powstały również wersje telewizyjna oraz radiowa.

Polskim tłumaczem Nikołaja Kolady jest Jerzy Czech.