Burzyńska, Anna

Niegdyś w ruch szły szalone nożyczki, teraz pora na wersję ekstra − Wściekłe widelce! W swojej szalonej interaktywnej farsie kryminalnej Anna Burzyńska przedstawia niesamowicie zakręconą galerię typów ludzkich. Razem z widzami będą rozwiązywać zagadkę śmierci właścicielki pensjonatu «Mimoza», znajdującego się w mieście, w którym aktualnie odbywa się spektakl.

Akcja Widelców jest bardzo wartka, praktycznie od razu zostajemy wrzuceni w nurt wydarzeń. Denatka, pani Kacperska, zostaje znaleziona w zamrażarce z tytułowym sztućcem wbitym w szyję. Atmosfera robi się gęsta, tym bardziej, że niedługo pojawi się kolejny trup (tak, widzowie będą musieli rozwiązać dwie zagadki kryminalne!), na jaw wychodzą kolejne romanse i uwikłania rodzinne, a śledczy Maliniak, prywatny detektyw Pytkowski i gość pensjonatu imieniem Roman Prostak (będący, a jakże − istnym prostakiem) najwyraźniej rywalizują o pozycję samca alfa. Pokręconą grupkę podejrzanych uzupełnia egzaltowana „mama” ratlerka Kilera − Leokadia Puzderska, podstarzały lowelas nazwiskiem Męski oraz dwójka nierozgarniętych pracowników pensjonatu.

Jak pisze sama autorka: "Sprawa robi się coraz bardziej przerażająca i tajemnicza, a tylko widzowie, którzy widzieli wszystko, co się wydarzyło tego ranka w pensjonacie «Mimoza», mogą pomóc w rozwiązaniu tych zagadek".

Farsa Burzyńskiej, podobnie jak słynne Szalone nożyczki, jest świetnie skrojona i niebywale zabawna, a przy tym ostrzejsza:  zaczepna i prowokująca. Śledczy Maliniak stwierdzi w pewnym momencie: "Jak się lepiej przyjrzeć, to nie pensjonat, tylko burdel!"

Judyta znalazła się w matni. Właśnie miała spędzać rocznicę ślubu ze swoim mężem, znanym politykiem, a tymczasem została zakładniczką mężczyzny, którego znała w zamierzchłej przeszłości. W jej własnym luksusowym mieszkaniu Jerzy trzyma ją na muszce i szantażem zmusza do przespania się z nim. Ale chodzi mu nie tylko o seks, a o wyrównanie emocjonalnych długów − „ważne, by rachunek krzywd się zgadzał”.

Jerzy jest windykatorem, dlatego chętnie posługuje się terminologią związaną z zawodem. W czasach szkolnych Judyta kpiła z nieśmiałego, nieudacznego Jurka, zakochanego w niej po uszy, i dziś kobieta ma odkupić swój dług upokorzeniem. Tytułowy wywoływacz lawin to również specjalizacja zawodowa Jerzego − i faktycznie, jego obecność zwiastuje nadejście prawdziwej życiowej lawiny. Judyta stopniowo dowiaduje się o kolejnych przekrętach intruza, który dzięki szantażowi przejął cały majątek małżonków. Jakiego haka znalazł Jerzy? Podobno mąż Judyty, zapiekły konserwatysta i homofob, jest tak naprawdę osobą transpłciową po korekcie płci. Gdyby prawda wypłynęła na światło dzienne, jego kariera ległaby w gruzach... Ale co w opowieści Jerzego jest prawdą, a co zmyśleniem? I jak zakończy się ta desperacka próba zmuszenia drugiej osoby do miłości?

Judyta i Jerzy prowadzą ze sobą intensywną psychologiczną grę, co więcej, dzięki niesamowitej komediowej ikrze Burzyńskiej ich spotkanie obfituje w zadziorny humor. Judycie daleko do schematu damy w opałach − ma niewyparzony język, potrafi zawalczyć o swoją godność. Z kolei Jerzego, choć ciężko usprawiedliwiać jego czyny, w pewnym sensie można zrozumieć − od dzieciństwa był na przegranej pozycji.

Autorka pisze o swoim utworze:

"Sztuka utrzymana jest w konwencji komiczno-tragicznej, nastroje falują od miłości do nienawiści, a widz przez cały czas trzymany jest w niepewności. Nie wiadomo bowiem, czy wszystko, co Jerzy opowiada Judycie, zdarzyło się naprawdę, czy jest to tylko fikcja, rozsnuwana przez niego niczym przez pająka, pracowicie tkającego swoją sieć wokół nieszczęsnej ofiary. W tle tej rozrywkowej opowieści pobrzmiewa jednak całkiem poważny problem niespłaconych długów emocjonalnych, które bynajmniej nie ulegają przedawnieniu”.
 

Być może niewielu wie, że spod pióra niespełna 24-letniego Czechowa wyszła również powieść kryminalna Dramat na polowaniu. Z notatek sędziego śledczego. Ukazywała się w odcinkach w gazecie „Nowości Dnia” i nigdy nie została zaadaptowana na scenę. Tę lukę wypełnia niniejsza adaptacja – prawdziwy rarytas dla wielbicieli rosyjskiego pisarza i dla wszystkich, którzy lubią zawikłane historie miłosno-kryminalne.

Głównym bohaterem jest tu Siergiej Kamyszew, śledczy w stanie spoczynku. W Prologu przynosi on swoją powieść Redaktorowi „Nowości Dnia” – podobnie, jak kiedyś sam Czechow. Twierdzi, że została ona oparta na faktach, w których sam uczestniczył. Redaktor decyduje się przeczytać powieść, a jej fabuła pochłania go bez reszty. Teraz następuje właściwa akcja Dramatu na polowaniu. Zostaje ona przeniesiona dwadzieścia lat wcześniej, do małej miejscowości.

Najważniejszą postacią okazuje się piękna, młoda dziewczyna – Olga Skworcowa – córka chorego psychicznie leśniczego, określona przez Kamyszewa pogardliwie „powiatową femme fatale”. W Oldze kochają się wszyscy miejscowi – począwszy od śledczego, a zakończywszy na słynącym z rozrywkowego trybu życia hrabim Karniejewie, który ma tu swój pałac. Dziewczynie jednak zależy tylko na pieniądzach i pozycji, więc szybko decyduje się poślubić rządcę majątku Karniejewa, wdowca i ojca dwójki dzieci – Urbienina. W trakcie wesela Olga nieoczekiwanie wyznaje miłość Kamyszewowi i wciąga go w gorący romans. Następnie jednak, orientując się, że śledczy nie jest zbyt bogaty, zostaje kochanką Karniejewa i wprowadza się do pałacu, wcześniej rzucając podłe oszczerstwa na swojego świeżo poślubionego męża, którego hrabia zwalnia z pracy. Kulminacyjną sceną dramatu jest tytułowe polowanie, podczas którego okazuje się, że ktoś śmiertelnie ranił Olgę. Kto mógł to zrobić? Podejrzenia padają na jej męża. Kamyszew przystępuje do śledztwa i bez wahania oskarża go o zbrodnię. Prokurator skazuje go na piętnaście lat katorgi, podczas której Urbienin umiera. Oprócz głównych postaci pojawiają się tu również interesujące postacie poboczne – np. zakochana w Kamyszewie Nadia Kalinina, którą uwodzi hrabia Karniejew, czyniąc jej nadzieje na małżeństwo, podczas gdy tak naprawdę jest żonaty, czy też  –  nieszczęśliwie zakochany w Nadii miejscowy lekarz Wozniesieński.

W Epilogu, w gabinecie Redaktora, spotykamy znów śledczego Kamyszewa (starszego o dwadzieścia lat). Redaktor oświadcza, że byłby skłonny wydać jego powieść, ale po pewnych poprawkach. Przede wszystkim – jak twierdzi – w powieści została zatajona prawda, bo to nie Urbienin był zabójcą Olgi. Redaktor sam przeprowadza śledztwo, wciągając Kamyszewa w przewrotną grę, w której przypadkiem uzyskuje od niego przyznanie się do winy. To właśnie śledczy był mordercą, a dowody na to znajdują się w jego powieści. Co Redaktor zrobi z tym odkryciem? Na to pytanie Czechow nie daje jednoznacznej odpowiedzi.

Autor Dramatu na polowaniu niezbyt cenił swój utwór i nigdy o nim nie wspominał. Całkiem niesłusznie. Jest to wprawdzie dzieło z gatunku literatury popularnej, ale posiada bardzo wartką akcję, wiele dramatycznych zwrotów wydarzeń, pełnokrwiste postacie i niepowtarzalną czechowowską aurę. Adaptacja została napisana z myślą o spektaklu telewizyjnym, ale istnieje również możliwość zrealizowania jej w teatrze.  
 

Pracujący w dużej firmie portier – wieczny pechowiec, który nie jest nawet w stanie nagrać ostatniego pożegnania na automatyczną sekretarkę matki – decyduje się popełnić samobójstwo w miejscu pracy. Ostateczny krok przerywa wpadająca ni stąd ni zowąd atrakcyjna kobieta. Nazywa siebie Kobietą Finalną, bowiem każdy jej kolejny mężczyzna traci życie, a to z powodu wypadku, a to zawału. Kobieta ma dosyć ciągnących się za nią zgonów i, żeby przerwać złą passę, postanawia związać się z największym pechowcem w mieście. Google wskazuje jej Portiera, któremu oświadcza, że następnego dnia wprowadzi się do jego mieszkania, wezmą ślub i urządzą wesele.

Jak w każdej prawdziwej czarnej komedii, tak i tutaj trup ściele się gęsto. Pierwszym jest, jak się później okazuje, prezes Portiera, który, z zazdrości śledząc kobietę, poślizgnął się na zgniłym kiwi. Co zrobić z trupem? – zastanawia się histerycznie Portier. Inwencją wykazuje się Kobieta Finalna, która proponuje małą zamianę ról: ponieważ portier jest uderzająco podobny do prezesa, wystarczy że założy jego ubrania i spróbuje się wczuć w sytuację. Bycie prezesem nie jest jednak usłane różami – oznacza tuzin dzieci, co najmniej tyle zazdrosnych kochanek i mafię na karku. Portier odgrywa swoją rolę na tyle wiarygodnie, że w końcu pada ofiarą zazdrosnej Kobiety Finalnej. Co prawda ratuje go kuloodporna kamizelka, ale ostatecznie ginie przewracając się na zgniłym kiwi.

Dwie znakomite role komediowe!

Bartek wraca do domu w podłym nastroju, znowu kolejny dzień minął mu na bezowocnym poszukiwaniu pracy. Anita czeka na niego z uroczystą kolacją (z okazji pierwszej rocznicy ich ślubu). Bartek jest sfrustrowany i zniechęcony, swoje niepowodzenia odgrywa na partnerce. Porozumiewają się krótkimi, kalekimi, pełnymi emocji zdaniami. Anita usiłuje pocieszyć Bartka na różne sposoby i podpowiedzieć mu nowe rozwiązania. Nie przynosi to jednak pozytywnych rezultatów, przeciwnie – Bartek jest coraz bardziej rozdrażniony. Usiłuje telefonicznie zamieścić w gazecie ogłoszenie następującej treści: "Pozbawione wyobraźni, antyspołeczne i nietwórcze beztalencie szuka bardzo dobrze płatnej pracy, najlepiej od zaraz", ale telefonistka nie traktuje go poważnie. Anita traci entuzjazm i pozytywne nastawienie, proponuje Bartkowi wspólne samobójstwo. Bartek zbywa ją i ma do niej pretensje, że ona nie szuka pracy, tylko siedzi w domu. Anita przypomina mu, że taka była między nimi umowa – mężczyzna wyrusza na łowy, a kobieta przędzie. Bartek jest coraz bardziej zrezygnowany i bezradny. Anita chciałaby, żeby wszystko było jak dawniej. Przypomina mu chwile dawnego szczęścia, zaczyna wciągać Bartka w grę. Rzuca kośćmi, oznajmia "Gra zaraz się zacznie. Nie jestem już Anita". Wygłasza długi monolog, w którym szczegółowo opisuje świat oraz sytuację, w jakiej znajdują się oni - Anita i Bartek, stając się bohaterami gry. Bartek początkowo zasłania uszy, ale z każdym wypowiadanym przez Anitę słowem słucha jej coraz uważniej. Jednak wciąż czuje w sobie strach. Mówi: "Nie wrócimy stamtąd! Nie pamiętasz, co mówili nam na terapii?" Anita nie chce ustąpić, namawia Bartka do rozpoczęcia gry, do wcielenia się w fikcyjne postacie Horgena i Siri. Podaje mu kartę jego postaci. Bartek w końcu daje się wciągnąć w fikcję, zaczyna zachowywać się jak w transie: "Jestem gotowy. Możemy wyruszać". Anita jednak wstrzymuje go na chwilę, chce zmienić scenariusz gry. To wywołuje w Bartku kolejny niepokój. Anita chce, żeby Horgen i Siri mieli dziecko. Bartek ulega. Zaczynają grę. Kładą się obok siebie i obejmują. Wraca dawna czułość i bliskość. Tylko dzięki grze i wcieleniu się w fikcyjne postacie Anita i Bartek potrafią wskrzesić dawne, zapomniane w ferworze zwyczajnego życia, uczucia.