Kohout, Pavel

Dramat Kohouta w początkowych sekwencjach przypomina widzom najważniejsze momenty czeskiej historii XX wieku. Autor główny nacisk kładzie na lata 90-te. Akcja sztuki toczy się w podziemnych pomieszczeniach publicznej toalety, gdzie spotykają się wszystkie "podziemne" osobistości, które za sprawą przemian społecznych, jakie miały miejsce po "aksamitnej rewolucji", reprezentują nowe rozwarstwienie społeczne. Narrator, były student prawa - Jarda, awansuje i zostaje właścicielem toalety. Nierób Ruda organizuje mafię żebraków, którzy "pracują" w najruchliwszych miejscach Pragi. Babcia klozetowa dzięki restytucji odzyskuje majątek i tytuł szlachecki... Jednak owe zmiany i majątek, dzięki któremu bohaterowie mają nadzieję na godniejsze życie, nieoczekiwanie przyciąga same kłopoty - pojawiają się postkomunistyczne struktury, potomkowie żądni pieniędzy, a także prawdziwa zagraniczna mafia. Rozpad owej "toaletowej" komuny i koniec ich inicjatyw najlepiej określa tytuł ostatniego obrazu dramatu: "Za komuny było lepiej".

dla ADiT: K. Krauze

OSOBY: DOKTOR EMIL BLAHA, JEGO ŻONA, LISTONOSZ, LEKARZ, POLICJANT, CYWIL, PIERWSZY GENERAŁ, DRUGI GENERAŁ, PAN MÜLLER, ŻOŁNIERZE (STATYŚCI)

Sztuka została napisana dla czterech aktorów. Osoba grająca Listonosza gra również Policjanta i Pierwszego generała, grający Lekarza gra Cywila i Drugiego generała. Grający Blahę wystąpi również jako Müller.

Bardzo dowcipna tragikomedia na temat totalitaryzmu. W środku nocy w domu Blahy zjawiają się kolejno nieproszeni goście: listonosz przynosi mu wezwanie do wojska - miejsce zbiórki wyznaczono w jego własnym mieszkaniu. Zjawia się lekarz, który bada Blahę pod kątem przydatności do służby wojskowej. Następnie przychodzi oficer polityczny i wmawia gospodarzowi, że musi on wziąć udział w działaniach wojennych - Blahę ma zaatakować Niemiec, pan Müller. Blaha nic nie rozumie, lekceważy pouczenia politruka, twierdzi, że to jakiś głupi kawał jednego z jego przyjaciół. Do mieszkania wpada Generał - okazuje się, że Müller jest już w pobliżu domu Blahy. Blaha dowiaduje się, że europejskie mocarstwa zawarły pakt, iż nie będą prowadzić między sobą działań bojowych na skalę masową. Zamiast tego komputer będzie wybierał losowo dwie osoby, które będą reprezentowały zwaśnione strony. W zależności od tego, kto wygra bezpośredni pojedynek, taki będzie rezultat całego międzypaństwowego konfliktu. Prowadzenie globalnych wojen jest zbyt kosztowne i pociąga za sobą wiele ofiar, więc wszystkie strony są zadowolone z takiego rozwiązania. Do tej rundy komputer wybrał Blahę i Müllera jako przeciwników. Niemiec ma być agresorem, a Blaha ma się bronić. Mężczyzna nie zgadza się na takie rozwiązanie - jest przecież spokojnym człowiekiem i pacyfistą. Blaha bojkotuje wezwania Generała - chce porozmawiać z Müllerem i załatwić sprawę polubownie. Spokojny Müller jest także ofiarą, zmuszony przez swego Generała do działań zaczepnych. Mieszkanie Blahy zamienia się w plac boju - w czasie walk Blaha, jego żona i Müller tracą życie. Generałowie dochodzą do wniosku, że i tym razem bezpośredni pojedynek zakończył się remisem.

Sztuka Kohouta to bardzo dowcipny tekst o manipulacji jednostki w systemie totalitarnym. Dialogi są wartkie i dowcipne. Sylwetki bohaterów iście czeskie, a ich losy - iście kafkowskie.

Rzecz  śmieszna i straszna jednocześnie. Przejmujący obraz czasów głębokiej komuny w Czechosłowacji. Losy gnębionych i dyskryminowanych przez władze komunistyczne artystów, którzy podpisali słynną Kartę 77.
Główną bohaterką sztuki Kohouta jest Maria Radostowa, dysydentka, słynna niegdyś aktorka aktualnie mająca zakaz występowania na scenie po podpisaniu Karty 77, towarzyszą jej osoby z jej najbliższego otoczenia, mąż, sąsiadka, koleżanki z teatru, siostrzenica, siostra oraz tytułowe Anioły, z którymi Maria prowadzi nieustająca walkę. Anioły to metafora, więc uproszczeniem byłoby napisać, że symbolizują one jedynie osoby, które chcą Marii zaszkodzić, są dla niej zagrożeniem: ubecy, mianowany przez władze nowy dyrektor teatru… Anioły symbolizują też to, czego Maria najbardziej się boi, co ciągnie ją ku samozagładzie. 
Akcja sztuki jest ściśle określona w ramach czasowych. To jeden dzień z życia Marii. Dzień wielkich nadziei. Tego dnia ma się odbyć pierwsza domowa, konspiracyjna premiera monodramu Marii (teatr domowy - przecież takie zjawisko funkcjonowało i u nas). Skoro władze zakazują jej występów publicznych, Maria postanawia sama zorganizować przedstawienie i zebrać swoją publiczność. Jednak oko wielkiego brata wszystko widzi. Maria tegoż samego dnia zostaje pozbawiona renty, która była dla niej jedynym dochodem (jeżeli nie wyrazi zgody na pójście na kilka dni na obserwacje do szpitala psychiatrycznego), a także zaproszona do teatru na rozmowę w sprawie powrotu na scenę, jeżeli zgodzi się zagrać główną rolę w sztuce młodej pisarki. Ma szansę powrotu do prawdziwego, wytęsknionego życia, jednak podejrzewa, że cena może być za wysoka. Podjęcie tej decyzji wiąże się z wieloma dylematami, czy nie jest to sprzeniewierzenie się dawnym ideałom, czy w ten sposób postąpi nielojalnie wobec innych dyskryminowanych swoich przyjaciół-artystów, czy będzie mogła potem spojrzeć sobie samej w twarz. Dziś te pytania nie wydają się tak dramatyczne, jednak w tamtych ponurych czasach miały charakter pytań podstawowych. Postać Marii ma też swoją tajemnicę, swoją traumę, która jej stale towarzyszy, jest osobą wewnętrznie pogruchotaną. Kilkanaście lat temu spowodowała wypadek, w którym zginęła jej wówczas trzyletnia córeczka. Do dziś nie potrafiła otrząsnąć się z tej tragedii.
Tradycyjnie napisana sztuka poraża autentyzmem w przedstawieniu realiów tamtych czasów, ale przede wszystkim znakomicie oddaje nastroje towarzyszące tamtym wydarzeniom, poczucie zagrożenia, osaczenia, strach, które niszczyły ludzi. Postacie nakreślone są wyraziście, wielowymiarowo, wierzymy im bez dwóch zdań, rozumiemy ich racje, ich wątpliwości, desperację, ich tragizm. 
Ta sztuka to lektura obowiązkowa dla młodego (i nie tylko) pokolenia, ponieważ mówi więcej i głębiej o czasach "komuny" niż jakiekolwiek podręczniki historii. Przy tym kawał literackiej roboty, tekst napisany z wyczuciem sceny, jej ograniczeń i możliwości. Materiał na głęboki, poruszający spektakl. Na podstawie tego dramatu w 1988 roku powstał film Anioły władzy (reż. G.Albertazzi).

Joanna Olczakówna dla ADiT

Klaun (August August, august) to jedna z najlepszych sztuk znanego czeskiego dramaturga i dysydenta (założyciela Karty 77) Pavla Kohouta (1928). W latach 70-tych i 80-tych była wielokrotnie wystawiana na deskach teatrów europejskich i amerykańskich. Ówcześni realizatorzy cenili ją ze względu na jej polityczny wydźwięk i samego autora (który był zmuszony do emigracji z komunistycznej Czechosłowacji, do czasów "aksamitnej" rewolucji mieszkał w Wiedniu), ale okazuje się, że i dziś tekst sztuki zawiera wiele aktualnych aluzji społecznych i politycznych. Sam autor napisał w przedmowie do ostatniej wersji dramatu: "Sztuki teatralne mają coś wspólnego z dziećmi. Ich przyjście na świat łączy się z wielką nadzieją, ale dopiero życie zadecyduje o ich wartościach i ich losie. Zwykle autor najbardziej lubi tę ostatnią. Pokładana w niej nadzieja jest nadal świeża, niesplamiona ani niewłaściwą inscenizacją, ani złą krytyką. Jednak z upływem lat, w dorobku życia zaczynają się wyróżniać sztuki, które nie przegrały batalii z czasem i wciąż są aktualne. Taką sztuką jest dla mnie Klaun. Ponowne spotkania z tym tekstem na scenach wielu krajów dają mi materiał do wielu nowych przemyśleń."

Streszczenie dramatu: 
Akcja sztuki rozgrywa się w cyrku - miejscu szczególnym, gdzie rzeczywistość miesza się z iluzją, co jest zachętą do wprowadzenia przez realizatorów różnego rodzaju popisów cyrkowych i trików. Dyrektorem cyrku jest pan Holzknecht, a jego prawą ręką lizus - Inspektor maneżu. Tytułowy bohater - August (w tradycji niemieckojęzycznej słowem august określa się cyrkowego klauna) marzy o tym, żeby pozwolono mu tresować osiem białych lipicanów (to konie rasy lipicańskiej, hodowanej w Austrii i w Niemczech, szczególnie cenione ze względu na atrakcyjny wygląd). August to głupi klaun, z którego wszyscy mogą się śmiać. Pokaz tresury koni jest popisowym numerem dyrektora cyrku, więc August musi najpierw zostać dyrektorem. Holzknecht obiecuje Augustowi, że zostanie nim, jeśli spełni trzy warunki. Po pierwsze musi mieć wizytówkę. W atmosferze dowcipów głupi August dowiaduje się, co to jest i składa kalendarz tak, aby ukazało się w nim trzy razy słowo August - jako: imię, nazwisko i zawód. Spełnienie drugiego warunku: założenie rodziny, czyli posiadanie żony i dziecka, wydaje się trudniejsze. Czując, że będzie z tego niezła zabawa, dyrektor przedstawia Augustowi drewnianą lalkę, jako zakochaną w nim do szaleństwa Lulu. Okazuje się, że Lulu jest chora i wezwany do pomocy "lekarz" dokonuje całkowitej dewastacji laki. August jest zrozpaczony, poszczególne części lalki zostają wrzucone do skrzyni. Po chwili wyskakuje z niej żywa Lulu (kobieta- klaun). Przy okazji pojawia się również jej ojciec - zakochany w sobie klaun, Bumbul. August ma już żonę, teraz kolej na dziecko. Robiąc sobie dowcipy z Augusta pracownicy cyrku instruują go, jak się robi dziecko. Okazuje się, że w łóżku; August wchodzi więc pod pierzynę i "wysiaduje" swoje potomstwo. Pojawia się August - junior. Inspektor jest najwyraźniej zaniepokojony rozwojem sytuacji - August spełnił już dwa postawione mu warunki. Postanawiają wspólnie z dyrektorem pokrzyżować plany Augusta. Informują głupiego klauna, że nie może zostać dyrektorem cyrku, dopóki żyje Bumbul, bo według zasady starszeństwa to on powinien przejąć tę funkcję. Lulu przekonuje Augusta, że muszą zabić jej ojca. Po kilku nieudanych próbach okazuje się, że bohater nie jest stanie nikogo zabić. Patową sytuację rozwiązuje dobrowolna decyzja Bumbula, iż ten odejdzie do raju, bo tam proponują mu atrakcyjny angaż. Ostatnim zadaniem, jakie otrzymuje August, jest posiadanie własnego cyrku. Chce kupić go od dyrektora, ale okazuje się, że nie ma ani grosza. Próbuje sprzedać zawistnemu Inspektorowi swoją fantazję w postaci jajka. Mściwy Inspektor rozbija je, ale z rozbitego jajka wyskakują kurczaki, które potem zmieniają się w kury znoszące kolejne jajka. August, Lulu i Junior sprzedają je teatralnej publiczności i uzyskują sumę potrzebną do kupna cyrku. W tej sytuacji Dyrektor i Inspektor łapią się ostatniej deski ratunku: podsuwają małemu Juniorowi akrobatkę Ewelinę. Zakochany w niej Junior wyrzeka się swojego ojca i odchodzi z cyrku. Wraz z nim znika także Lulu. August traci rodzinę, a więc także możliwość tresury lipicanów. Dyrektor Holzknecht przekonuje go, że w tej sytuacji powinien popełnić samobójstwo - w ten sposób dostanie się do raju, gdzie będzie mógł tresować ukochane konie. August w ostatniej chwili rezygnuje z samobójstwa, w tym samym momencie zjawia się Lulu z nowym synem. Wychodzi na to, że August ponownie ma spełnione wszystkie warunki i może przystąpić do pokazu tresury lipicanów. Po przebudowie maneżu i montażu okratowanego wybiegu dla zwierząt, August wchodzi z rodziną do środka. Z niecierpliwością oczekuje nadejścia upragnionych zwierząt, ale na znak dyrektora do klatki zostają wpuszczone tygrysy. Gaśnie światło - przedstawienie jest skończone. Do ukłonów wychodzi cały zespół cyrkowy. Tylko klaunów nie ma wśród nich...

Uwaga tłumacza: W czeskim oryginale klauni (szczególnie August i Lulu) mówią dialektem morawskim, który charakteryzuje się niedbałą wymową końcówek oraz "niechlujstwem" językowym. Tłumacząc postaram się znaleźć odpowiedni ekwiwalent w języku polskim.

Sztuka w jednym akcie na motywach noweli Mur między nami Tecii Werbowskiej

Osoby: Zofia (około 75), Irena (około 50) - lub nieco młodsze. Istotna jest różnica wieku.

Sztuka Kohouta porusza drażliwy temat stosunków polsko-żydowskich. To przejmujący dramat o moralności, przyjaźni i granicach nienawiści. To historia dwóch kobiet skrzywdzonych przez los. Zofia Lass jest Polką, autorką tylko jednej książki - światowego bestsellera "Mur między nami". Książka opisuje losy Żydówki zamkniętej w murach getta, jest napisana w formie pamiętnika. Dzięki powieści Zofia zyskała sławę i niemały majątek, na starość postanowiła osiąść w Pradze. Pewnego dnia składa jej wizytę Irene, która przyjechała z Kanady. Zofia początkowo traktuje gościa z rezerwą - myśli, że to kolejna wielbicielka jej talentu. W trakcie rozmowy okazuje się, że Irene jest Żydówką, która jako dziecko została przerzucona z getta na aryjską stronę. Interesuje ja, czy historia opisana w książce Zofii wydarzyła się naprawdę. Pisarka uparcie twierdzi, że jest to wyłącznie fikcja literacka. Irene twierdzi, że w losach opisanych przez Zofię rozpoznaje losy swojej matki Hanele Sterbchuss. Pokazuje jej pamiętnik matki, który po pięćdziesięciu latach odnalazła w podwójnym dnie torby, w której jako niemowlę została wyniesiona poza obręb getta. Okazuje się, że tekst pamiętnika jest identyczny z tekstem książki Zofii - a więc wydała ona cudzy tekst pod swoim nazwiskiem. Pisarka tłumaczy Irene, że żaden wydawca nie chciał wydać w okresie powojennym kolejnego pamiętnika nieżyjącej już osoby. Żeby ratować pamięć o przyjaciółce, podpisała się pod jej manuskryptem - dopiero fakt, iż wydany on został jako świadectwo aryjki, która wczuła się w rolę zamkniętej w getcie Żydówki, przyczynił się do międzynarodowego sukcesu książki. Irene nie chce zrozumieć, jakimi pobudkami kierowała się Zofia. W jej oczach jest ona oszustką, która przywłaszczyła sobie dzieło i duszę jej matki. Przyjechała do Pragi, żeby się zemścić. Zofia bez oporów podpisuje oświadczenie, iż jej jedyna książka jest plagiatem. Ale Irene przywiozła ze sobą także cyjanek - twierdzi, że pochodzi on z czasów wojny, matka dała go opiekunom Irene na wypadek, gdyby Niemcy odkryli, że przechowują żydowskie dziecko - chciała im umożliwić godną śmierć. Cyjanek w czasie wojny miał ogromną wartość. Irene zamierzała dać Zofii wybór: albo przyzna się do kradzieży, albo zmusi ją do zażycia trucizny. Zofia widząc, jak wielka jest nienawiść córki jej ukochanej Hanele, bez namysłu połyka cyjanek. Trucizna nie działa. Być może Hanele została oszukana przez szmalcowników, albo jest to prowokacja Irene, która chciała zobaczyć w oczach Zofii śmiertelny strach. Zawiodła się - Zofia jest schorowana i zrezygnowana, uważa, że szybka śmierć byłaby dla niej wybawieniem. Zofia też czuje się oszukana przez Irene.
Jest to świetna propozycja aktorska. Nieustanne kontrapunkty psychologiczne trzymają widza w ciągłym napięciu. W tym mikrokosmosie dwóch kobiet "po obu stronach getta" mimo upływu czasu odbija się wiek XX ze sowimi demonami krzywdy i przebaczenia, wykorzystania i dochodzenia sprawiedliwości.

Inspiracją do powstania sztuki Pavla Kohouta była twórczość Artura Schnitzlera (dokładnie dramat Korowód), jako podkład muzyczny posłużyło w tym wypadku Bolero Maurice Ravela. Sztuka Schnitzlera ukazuje zachowanie się obywateli austriackich w sytuacjach miłosnych uniesień, dokładniej mówiąc przed i po akcie. Dramat ten stał się powodem wielkiego skandalu, burzliwych protestów i interwencji cenzury. Dziś trudno zrozumieć owe zgorszenie moralne, ponieważ sam akt seksualny był w zamierzeniu autora na scenie ukryty w ciemnościach. Nie chodzi tu o pornografię, raczej o erotyczny zapis zachowań seksualnych homo sapiens. Człowiek przedstawiony jest tu w sytuacji, kiedy musi się odsłonić, dosłownie i w przenośni, i w ostateczności przekonuje się, co to znaczy płciowość i jak przelotny jest ów stan. Współczesny dramaturg nie może spowodować tak wielkiego zamieszania jak za czasów CK monarchii. Można mówić o wszystkim, zniknęły wszystkie tabu. Ale być może dlatego dziś erotyka nie ma tak pociągającego zapachu i smaku zakazanego owocu. Staje się środkiem do poprawy życia i kariery, wątłym posmakiem miłości w oziębłym związku, zemstą za obrazę. Ale mimo to w tym łańcuchu pojawia się czułość i wierność. Pavel Kohout napisał dowcipną i okrutną komedię o życiu intymnym współczesnych czeskich biznesmenów.

Światowa premiera sztuki miała miejsce w czerwcu 2004 w Pilźnie.

dla ADiT: K. Krauze

Miejsce: szpital psychiatryczny

Sztuka teatralna w dwóch aktach, na motywach opowiadania Leonida N. Andrejewa Rozum

Akcja sztuki rozgrywa się w Petersburgu w roku 1900.

  Biedny morderca to jeden z najsławniejszych dramatów znanego czeskiego dramaturga Pavla Kohouta. Sztuka powstała w 1971 roku, ale ze względów politycznych jej prapremiera odbyła się w lutym 1973 roku w Schauspielhaus w Dusseldorfie, w reżyserii Uli Brechta. Do roku 1977 "Biedny morderca" był wystawiany w około 50-ciu teatrach (min. w Niemczech, Holandii, Belgii, Grecji, RPA i USA - jedno z przedstawień powstała na Brodwayu). Jedną z najciekawszych inscenizacji wyreżyserował sam autor w 1982 roku dla Renaissance Theater w Berlinie Zachodnim. W roli Kerżeńcewa wystąpił Maximilian Schell.

Biedny morderca to głęboki dramat psychologiczny w konwencji teatru w teatrze. Sztuka powstała na postawie opowiadania Andrejewa, ale już we wstępie autor zaznacza, iż "...to rodzaj teatralnej adaptacji, dla której dzieło literackie jest raczej inspiracją niż tekstem wyjściowym."
Akcja sztuki rozgrywa się w szpitalu psychiatrycznym, gdzie profesor Drzembicki organizuje psychodramę w wykonaniu zespołu aktorów. Główną rolę w tym szczególnym przedstawieniu gra Anton Ignatiewicz Kerżeńcew - znany aktor, obecnie pacjent profesora. On też jest reżyserem spektaklu. W odgrywanych przez aktorów scenach poznajemy historię jego życia. Aktorzy wcielają się w role ludzi z otoczenia Antona - w czasie spektaklu grają kolejno po kilka ról.
Kekrżeńcewa poznajemy jako dziesięcioletniego chłopca - półsierotę. Wychowuje go apodyktyczny ojciec, znany petersburski adwokat prowadzący hulaszczy tryb życia. Często bije syna oskarżając go o "niezdrowe" zainteresowanie swoim ciałem. Chłopak zamyka się w sobie i pielęgnuje nienawiść do ojca. Ten sprowadza do domu służącą Katię, chłopak często jest świadkiem seksualnych ekscesów rodzica z nową służącą. Ojciec pomiata nim i poniża go w obecności towarzyszących mu prostytutek. Kiedy Anton ma dziewiętnaście lat, ojciec umiera. Tej samej nocy chłopak po raz pierwszy ma okazję wykorzystać swoje aktorskie zdolności - uwodzi Katię i kocha się z nią obok zwłok ojca.  Następnego dnia wyrzuca ją z domu - kobieta popełnia samobójstwo. W ten sposób Anton sprawdza, do czego jest zdolny.
Zaczyna studiować medycynę, bo znienawidzony ojciec postawił w testamencie warunek, że odziedziczy jego majątek po ukończeniu studiów. Swój plan realizuje perfekcyjnie, stając się wzorowym studentem. Skrycie marzy jednak o karierze aktorskiej. Lubi zabawiać się, wypróbowując na innych swój talent aktorski i w ten sposób bada, jak mocno jest w stanie manipulować ich zachowaniem. Pewnego dnia kradnie ze studenckiego konta teatralnego 15 rubli. O kradzież zostaje posądzony kasjer teatralny - do Kerżencewa przychodzi dyrektor teatru, znany aktor Sawejłow, chce wyjaśnić nieprzyjemną sytuację. Kerżencew zrzuca winę na kasjera, Sawejłow mu wierzy.
Sawejłow zostaje przyjacielem Kerżeńceva, jego mistrzem. Namawia Antona na porzucenie medycyny i karierę aktorską. Chłopak ma jednak swój dobrze przemyślany plan. Po dwóch latach otrzymuje dyplom, spadek i wstępuje do teatru Sawejłowa.
Już w pierwszej roli - Romea, odnosi wielki sukces. Kerżeńcew lubi manipulować otoczeniem, nawet samym Sawejłowem. Nie poddaje się emocjom. Wierzy, że w życiu należy kierować się wyłącznie rozumem.
Otrzymuje rolę Krystiana, Cyrana gra Sawejłow, a w roli Roksany występuje młoda aktorka - Tatiana. Cały Petersburg huczy od plotek na temat romansu Antona i Tani, ale sam Anton stwierdza, że są to tylko towarzyskie domysły. Kerżeńcew po raz pierwszy w życiu jest naprawdę zakochany - wyznaje Tani miłość, ta jednak nie wierzy w prawdziwość jego uczuć
Anton postanawia się zemścić na Tani i sprawić jej ból. Popycha Tanię w ramiona Sawejłowa, a jego przekonuje, że z Tanią łączą go tylko stosunki towarzyskie. Manipuluje uczuciami Sawejłowa - chce, żeby Tania cierpiała mając u boku starego, schorowanego i uzależnionego od alkoholu aktora. Ale jego plan zawodzi, bo Sawejłow zrywa z dotychczasowym trybem życia, a Tania zgadza się zostać jego żoną. Kerżeńcew jest wściekły - sam pchnął Tanię w ramiona Sawejłowa. Stara się zburzyć spokojne małżeństwo przyjaciela, pokazać Tani, że jej mąż jest człowiekiem słabym. Lecz Tania znajduje szczęście w opiece nad mężem.
W tej sytuacji Kerżencew postanawia zabić Sawejłowa. Dokładnie obmyśla plan - chce dokonać morderstwa, ale jednocześnie uniknąć kary. Okazją mogą być próby do "Hamleta". Kerżeńcew gra Hamleta, Tania Gertrudę, a Sawejłow Poloniusza. Wykorzystując swoje informacje o psychoanalizie Kerżeńcew odgrywa napady szaleństwa tak dobrze, że profesor Drżembicki wierzy, że jego pacjent jest chory psychicznie. Zaniepokojony zachowaniem przyjaciela Sawejłow daje mu jednak szansę zagrania Hamleta. Kerżeńcew, który ma już orzeczenie medyczne o swojej chorobie, chce zamordować Sawejłowa w scenie, w której Hamlet zabija Poloniusza. Wykonuje swój plan.
 Inscenizacja historii Kerżeńcewa kończy się. On oskarża siebie o zabicie Sawejłowa. Anton twierdzi, że nie jest szaleńcem, lecz wyrachowanym mordercą i powinien ponieść karę. Okazuje się jednak, że aktorami w szpitalnym przedstawieniu byli aktorzy z teatru Sawejłowa, a wśród nich znajdują się Sawejłow i Tania. Ponownie odgrywają scenę, w której podobno Kerżeńcew miał zabić Sawejłowa. Okazuje się, że Anton nie znalazł wystarczająco dużo sił, aby pchnąć nożem przyjaciela. Kerżeńcew rozumie, że padł ofiarą własnego szaleństwa. Aktorzy odchodzą do teatru. Tania usłyszawszy spowiedź Kerżeńcewa jest bardzo poruszona. Czuje się winna. W tej sytuacji decyduje się na pozostanie przy nim - ma nadzieje, że pod jej opieką Kerżeńcew wróci do równowagi psychicznej. Czyni tak pomimo nalegań męża, aby go nie opuszczała. Sawejłow odchodząc mówi do Kerżeńcewa: "... a jednak mnie zabiłeś...!"     

K. Krauze dla ADiT