język polskijęzyk angielski

Martinić, Ivor

Główna wygrana

Tytuł oryginalny
Jackpot
Tłumacz
Abrasowicz, Gabriela
Gatunek sztuki
Dramat
Obsada kobiet
Obsada mężczyzn
Prapremiera
Kunst Tatar, Zagrzeb, 2023, reż. Ivor Martinić

Sara i Goran są młodym małżeństwem. Mieszkają na przedmieściach Zagrzebia – bo jak dotąd zgodnie preferowali spokój i zacisze obrzeży nad głośne, zatłoczone centrum miasta. Nim rozpocznie się akcja, para w wyniku wygranej w krajowej loterii pieniężnej zostaje milionerami. Spektakl nie rozpoczyna się więc od nagłej, szokującej informacji o wygranej. Kiedy ich poznajemy, emocje zdążyły już okrzepnąć i para na spokojnie poustalała cele. Spłata kredytów swoich i brata Sary, przeprowadzka do centrum (które nagle okazuje się nie takie złe), zafundowanie wspólnej wycieczki do Nowego Jorku dla siebie i znajomych, w przyszłości dziecko (którego dotąd nie mieli w planie), polansowanie się w mediach, przeznaczenie części pieniędzy na leczenie dla najbardziej potrzebujących (po skrzętnej analizie przedstawionych im zdjęć i zaświadczeń oraz dokonaniu selekcji), no i może odłożenie reszty na czarną godzinę. Ale najpierw zapraszają do siebie na oblewanie tej okazji swoją najlepszą przyjaciółkę. Sanja zna obojga od ponad dwudziestu lat i to jej oczami patrzymy na Sarę i Gorana sprzed i po ich diametralnej zmianie statusu ekonomicznego. Zmieniło się bardzo wiele. Ta trójka, niegdyś sobie najbliższa, zaczyna się traktować z pewną nieufnością, która szybko przeradza się w napięcie i wzajemny atak. Autor umiejętnie prowadzi aktorów i akcję w taki sposób, że choć widać jaskrawo, jak bardzo nagle powstała różnica statusu materialnego zmienia relacje między ludźmi, to wcale nie jest do końca oczywiste, na ile wina za rozpad relacji leży po stronie zwycięzców loterii, a w jakim stopniu po stronie nieradzącej sobie emocjonalnie z ich nowym statusem przyjaciółki, której obiektywność również można by poddać weryfikacji.

Ciekawym zabiegiem autora jest wprowadzenie dystansu do odgrywanych w spektaklu postaci poprzez rozdzielenie akcji scenicznej od „zawiadujących” nią aktorów odgrywających role trójki przyjaciół. Spektakl jest bowiem rzekomo częścią scenariusza filmowego, na którego zabrakło… finansów. W ten sposób aktorzy odgrywają swoje sceniczne i prywatne „persony”, które na sam koniec sklejają się w jedno. 

Martinić, Ivor

Chorwacki autor dramatów, słuchowisk i scenariuszy oraz dramaturg. Jego debiutancka sztuka Ovdje piše naslov drame o Anti (Tu napisali tytuł dramatu o Ante) została wystawiona w Miejskim Teatrze Młodych w Splicie w 2009 roku. Spektakle na jej podstawie zrealizowano także w Londynie, Belgradzie i Brukseli. Drama o Mirjani i ovima oko nje (Dramat o Mirjanie i tych wokół niej) miał swoją premierę w jugosłowiańskim Teatrze Dramatycznym w Belgradzie w 2010 roku. W tym samym roku spektakl pojawił się w repertuarze Miejskiego Teatru w Lublanie, Chorwackiego Teatru Narodowego oraz Teatru Picadero w Buenos Aires. Utwór Mój syn chodzi, tylko trochę wolniej został scenicznie opracowany w Zagrzebskim Teatrze Młodych w 2011 roku. Spektakl powstał także w innych teatrach poza granicami Chorwacji. W Polsce odbyło się czytanie sceniczne tego dramatu w ramach Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego DEMOLUDY - Nowa Europa w 2014 roku (reż. Jakub Kasprzak), a polska prapremiera miała miejsce 1 marca 2025 w warszawskim Teatrze Ateneum. Przekład tego utworu na język polski został opublikowany w dwutomowym zbiorze (Nie tylko) fragmenty. Wybór nowych dramatów chorwackich (2019). Projekt na podstawie dramatu Bojim se da se sada poznajemo (pol. Boję się, że teraz się znamy) został zrealizowany w 2014 roku jako wynik współpracy artystów z Miejskiego Teatru Dramatycznego Gavella i Theater und Orchester Heidelberg, będąc częścią międzynarodowego projektu The Art of Aging. W 2015 roku odbyła się premiera spektaklu Kad je dijete dijete bilo (Kiedy dziecko dzieckiem było), który został wyprodukowany przez Miejski Teatr w Lublanie i powstał na motywach filmu Wima Wendersa. Dramat Dobro je dok umiremo po redu (Jest dobrze, dopóki umieramy w kolejności) został opublikowany w hiszpańskim czasopiśmie „ADE Teatro” i w chorwackim czasopiśmie „Kazalište”, a w 2019 roku w Zagrzebskim Teatrze Młodych odbyła się jego premiera. W 2024 roku w gdańskim Klubie Żak odbyło się reżyserowane przez L. Frankiewicz czytanie tłumaczonej przez G. Abrasowicz sztuki Byłoby szkoda, gdyby kwiatki padły. Sztuki Martinića zostały przetłumaczone na około dwadzieścia języków, są wystawiane w teatrach na całym świecie i drukowane w antologiach współczesnego dramatu chorwackiego. Autor jest zdobywcą wielu prestiżowych nagród. W 2016 roku brał udział w festiwalu Pen World Voices International Play Festival w Nowym Jorku. Jest współinicjatorem projektu MONOVID-19.

Mój syn chodzi, tylko trochę wolniej

Tytuł oryginalny
Moj sin samo malo sporije hoda
Tłumacz
Abrasowicz, Gabriela
Gatunek sztuki
Dramat
Obsada kobiet
Obsada mężczyzn
Szczegóły
Komediodramat
Prapremiera
2011 rok, Zagrzebski Teatr Młodych, reż. Janusz Kica
Prapremiera polska
1.03.2025, Teatr Ateneum w Warszawie

Gorzka komedia opowiada o relacjach panujących w trójpokoleniowej rodzinie, która zmaga się z inwalidztwem młodego Branka. Mężczyzna obchodzi właśnie dwudzieste piąte urodziny i stara się, mimo życiowych komplikacji, odnaleźć przepis na „normalne życie”. W tym przełomowym momencie towarzyszą mu nadopiekuńcza matka, wycofany ojciec, kochliwa siostra, cierpiąca na demencję babcia, infantylna znajoma. Jest to moment skłaniający wszystkich bohaterów do refleksji i ustosunkowania się do rozmaitych przejawów odmienności – na poziomie fizycznym, intelektualnym, emocjonalnym, seksualnym i społecznym. Autor z wielkim wyczuciem przedstawia codzienne problemy towarzyszące nam na różnych etapach życia.

Sztuka doczekała się realizacji w Zagrzebskim Teatrze Młodych w reżyserii Janusza Kicy (w 2011 roku), w Belgradzkim Teatrze Dramatycznym (w 2013 roku) oraz w teatrze Apacheta w Buenos Aires w koprodukcji z Chorwackim Centrum ITI i Festiwalem Dramaturgii Europejskiej (w 2015 roku).