język polskijęzyk angielski

Ballada bufetowa

Gatunek sztuki
Sztuka muzyczna
Obsada kobiet
Obsada mężczyzn
Postacie
Osiecka
Szczegóły obsady
monodram dla uzdolnionej wokalnie aktorki lub duodram

Przewrotny teatralny apokryf stojący w kontrze do hagiograficznych ujęć życia Agnieszki Osieckiej − tak można nazwać Balladę bufetową. Autor szykuje iście Borgesowską mistyfikację, przestawiając się jako niejaka Jola Słodowy i kreśląc fikcyjne okoliczności powstania utworu w poprzedzającym go wstępie. Mistyfikacja jest zresztą spiritus movens sztuki − główną bohaterką jest sama Osiecka, która zatrudnia wspomnianą barmankę Jolę jako swoją ghostwriterkę. Autor nie tworzy tym samym kolejnej scenicznej biografii poetki (choć, można powiedzieć, zachowania i język bohaterki to Osiecka jak malowana!), wybiera bowiem grę z czytelnikiem, mylenie tropów, snucie alternatywnych wersji historii, eksperymenty myślowe. Ostrze krytyki wycelowane jest tu wbrew pozorom nie w samą artystkę (tutaj postać szalenie charyzmatyczną, choć działającą w sposób moralnie bardzo wątpliwy), ale odbiorców jej twórczości, w tym krytykę i biografów posługujących się ustawicznie tymi samymi wyświechtanymi frazami. Na czym polegał geniusz Osieckiej? Czy potrafimy o nim opowiedzieć, jak to się mówi w szkole, „własnymi słowami", odzierając go z różnych narracji?

Jest przełom lat 60. i 70. ubiegłego wieku. W warszawskiej knajpce przy stoliku siedzi poetessa i jej trzech towarzyszy od pióra, dyskusji i biesiad. Podczas snutych w oparach obficie lanego alkoholu wspomnień, poetka rzuca frazę „Pamiętam – był okropny mróz”, którą jeden z nieco znużonych opowieścią towarzyszy podchwytuje, rymując bełkotliwie „od Cheetaway do Syracuse”. To inspiruje poetkę do zaproponowania zabawy-konkursu. Każdy z ich czwórki ma w ciągu pół godziny dopisać trzy podobne pary dwuwersów, a najlepsza z propozycji zostanie wykorzystana w piosence znanej im wszystkim młodziutkiej, dobrze zapowiadającej się piosenkarki. Jurorem będzie – tu poetka rozgląda się po sali i jej wzrok pada na obserwującą ich barmankę – pani Jola.

Po pół godzinie barmanka podchodzi do stolika, by wywiązać się z powierzonego jej szczytnego zadania, lecz okazuje się, ze z uwagi na nie najlepszą kondycję męskiej części biesiadników teksty powstały tylko dwa: inicjatorki konkursu oraz… pani Joli. Dziewczyna nieśmiało podaje swoje rymy. Poetka obśmiewa wierszyk, ale nagle przychodzi jej do głowy złośliwy plan. Krytycy nie rozróżniają według niej tekstów dobrych i złych – chodzi im jedynie o jej uznane powszechnie nazwisko. Postanawia więc wystawić ich na próbę, podsuwając w radio tekst panny Joli jako własny pod tytułem „Ballada wagonowa”. Ku jej gorzkiej satysfakcji efekt nie rozmija się z przewidywaniami. „Ballada” staje się szlagierem, a poetka postanawia zamawiać u barmanki jej kolejne „częstochowskie rymy”, dzieląc się z Jolą honorarium i zyskując czas na pisanie rzeczy wartościowych. I tak rozpoczyna się trwająca pewien czas mistyfikacja.

Po wyprodukowaniu przez Jolę kilkunastu przebojów, z których ostatnim jest „Małgośka”, zirytowana tępotą odbiorców poetka urywa współpracę, nie tracąc jednak nadziei, że ktoś inteligentny rozróżni wreszcie tę rażąco podwójną stylistykę i zdemaskuje jej własne oszustwo. Wręcza Joli kopertę. Barmanka ma czekać na ujawnienie się bystrego demaskatora...

Monodram Leszka Wysockiego napisany jest na tyle zgrabnie, że barmanka Jola mogłaby śmiało podsunąć go Osieckiej, by ta poddała nim próbie krytyków. A może zakpiła sobie z nas szatańsko po raz kolejny − i Jola Słodowy vel Leszek Wysocki to jedynie jej pseudonimy? Tekst jest zabawny, oddaje wiele spośród znanych nam z wielu źródeł (choćby z serialu Osiecka z 2020 roku) rysów niezapomnianej postaci, jaką była czołowa polska tekściarka – jej humor, błyskotliwą złośliwość, niewyczerpaną energię i zamiłowanie do mniej lub bardziej niewinnych zabaw. Przetykany wklejonymi w spektakl przebojami Osieckiej monodram stanowi ciekawy materiał dla wcielającej się w rolę opowiadającej o Agnieszce – oraz w nią samą – uzdolnionej muzycznie aktorki. Lub dla aktorki i towarzyszącej jej wokalistki.

Formularz zamówienia sztuki

Zamawiana sztuka: Ballada bufetowa