język polskijęzyk angielski

Noc Weiningera

Tłumacz
Matysik, Grzegorz
Gatunek sztuki
Dramat
Obsada kobiet
Obsada mężczyzn
Czas akcji
W nocy z 3 na 4 października 1903
Miejsce akcji
Wiedeń

Osoby:
OTTO WEININGER, 23 lata

LEOPOLD, jego ojciec, 49 lat
ADELAJDA, jego matka, 46 lat
TIETZ, jego nauczyciel, około 40 lat
KLARA, jego przyjaciółka, 22 lata
BERGER, jego przyjaciel, 23 lata
FREUD, 47 lat
ADELA, dozorczyni, około 20 lat
SOBOWTÓR Otta, grany przez kobietę

Bohaterem sztuki jest Otto Weininger - młody, wiedeński Żyd. Wynajmuje opuszczony pokój w domu przy Schwarzspanierstrasse 15, w którym kilkadziesiąt lat wcześniej umarł Beethoven. Ma zamiar spędzić tam swoją ostatnią noc w życiu - chce popełnić samobójstwo. Kiedy zostaje sam, przetaczają mu się przed oczami obrazy z jego życia. Otto pochodzi z ubogiej rodziny żydowskiej, niezbyt przywiązanej do tradycji. Ojciec Leopold jest wielkim miłośnikiem muzyki Wagnera - wszystkie oszczędności przeznacza na swoje hobby i wyjazdy do Bayreuth, na festiwale wagnerowskie. Matka Adelajda wychowała siedmioro dzieci , Otto jest najzdolniejszy z rodzeństwa. To geniusz, świetnie mówi w kilku językach. Rodzice chcą, żeby został studentem szkoły dyplomatycznej, jednak Otto decyduje się na studia filozoficzne. Chłopak większość czasu spędza w gronie przyjaciół: Bergera, Klary (która kocha się w Ottonie, jednak śpi z Bergerem) i zepsutego aryjczyka Tietza. Berger i Klara są postępowymi Żydami, wtopionymi w świat wiedeńskiej bohemy. Z zaniepokojeniem obserwują duchowe przemiany przyjaciela. Berger jest pacjentem doktora Freuda - na seansach psychoanalitycznych często opowiada lekarzowi o swoim przyjacielu. W Wiedniu narasta fala antysemickich nastrojów - Klara I Berger twierdzą, że trzeba się przeciwstawić temu zjawisku, namawiają Ottona do przyłączenia się do ruchu syjonistycznego. Klara postanawia wyjechać do Izraela, próbuje namówić na wyjazd Ottona, a kiedy ten odmawia, chce wyjechać z Bergerem. Ku zaskoczeniu Klary i Bergera Otto sam zaczyna głosić hasła antysemickie. Jest pełen nienawiści wobec swojej rasy: „Syjonizm utopi się w Żydostwie, jak kamień w błocie. Nowy typ Żyda? Charakter zarówno jednostki jak i całej rasy jest niezmienny. Nie-zmienny. Żyd nie wierzy w nic, ani w siebie, ani w winę, ani w prawdziwą skruchę. W nic! Żyd nigdy nie zrobi nic, za co mu się nie zapłaci. I to żywą gotówką. Judaizm odegrał już swoją historyczną rolę w tym momencie, kiedy zrodził z siebie Chrześcijaństwo.”. Odrazę budzą w nim także kobiety (odrzuca i poniża swoją dawną kochankę Klarę): „Kobieta potrzebuje mężczyzny, żeby stać się czymś. Tylko kiedy coś doda się do niczego, może owo nic zamienić się w coś. Kobieta jest w całości seksualna. Mężczyzna jest seksualny tylko w obrębie genitaliów, poza nim jest istotą duchową. Celem mężczyzny jest nieśmiertelność. Geniusz to najwyższe urzeczywistnienie męskiej indywidualności. Kobieta indywidualności nie posiada. Seks jest jej jedynym sensem życia. Kobieta używa seksualności, żeby zwabić mężczyznę. Jej celem jest połączenie z mężczyzną. Seksualność jest wszechogarniająca i nieskończona. Kobieta jest albo matką, albo kurwą. Dla matki seksualność oznacza dzieci, dla kurwy przyjemność. W ten sposób wyjaśnia się absolutna władza płci męskiej nad żeńską. Byt kobiety podporządkowany jest fallusowi. Fallus jest Bogiem kobiety. Kobieta jest grzechem pierwotnym mężczyzny”. Swoje poglądy Otto zawiera w książce o biseksualności pt.”Płeć i charakter.” Praca ta spotyka się z krytyką ze strony Freuda - twierdzi on, iż Otto zawarł w swojej książce poglądy niejakiego Fliessa, o których lekarz opowiadał Bergerowi w czasie wizyt, a ten powtarzał je Ottonowi. Otto nie daje za wygraną - broni swoich tez, robi doktorat. Przyjmuje chrzest. W ten sposób stara się zerwać ze swoim żydowstwem. Jednak pozostaje sam na placu boju - odwracają się od niego przyjaciele, opuszcza dom rodzinny, jego prace nie spotykają się z uznaniem krytyki. Decyduje się na samobójstwo...

Dramat J.Sobola porusza wieczny temat duszy człowieka, ciemnych stron ludzkiej psychiki. To także ciekawy obraz ścierania się modnych prądów psychologicznych z początku XX wieku. Autor także barwnie przedstawia środowisko wiedeńskich Żydów.

Formularz zamówienia sztuki

Zamawiana sztuka: Noc Weiningera