Panna Julie

O nowym przekładzie Panny Julie (dotychczas znanej polskim odbiorcom jako Panna Julia) Augusta Strindberga:

UWAGA 1:

Jest to pierwszy kompletny przekład dramatu; jego podstawą jest narodowe wydanie "Dzieł Zebranych" Strindberga (Samlade Verk, t. 27, Stockholm, 1984), w którym tekst został uzupełniony o fragmenty wcześniej nie drukowane (m. in. z powodu cenzuralnych zabiegów pierwszego wydawcy).

UWAGA 2:

Przekład jest dotychczas niepublikowany. Esej o nowym przekładzie: Panna Żu-li (o pożytkach z wierności) (Mariusz Kalinowski) oraz – także nowy – przekład "Przedmowy" do Panny Julie (ważny tekst w historii dramatu i teatru) są opublikowane w: Przekładaniec 1/2004 (Kraków, UJ).

Głosy o nowym przekładzie:

Z wywiadu z Piotrem Łazarkiewiczem (Gazeta Wyborcza, 2003):

PŁ: Nie mam wątpliwości, że to znakomicie napisany, fascynujący dramat. [...]

To [sięgnięcie po nowy przekład sztuki - przyp.red.] była ważna decyzja, która szalenie wpłynęła na spektakl. Mam wrażenie, że przekład, który dotychczas funkcjonował w naszym teatrze – Zygmunta Łanowskiego, napisany swoiście stylizowanym językiem, dosyć się zestarzał. Na dzisiejsze czasy jest zbyt "elegancki". Narzuca pewną konwencję, określony sposób grania, typy aktorskie. Na szczęście udało mi się dotrzeć do przekładu, który zaledwie dwa lata temu przygotował Mariusz Kalinowski. To tłumaczenie odkrywa mnóstwo nowych znaczeń. Jego autor dołączył do utworu szkic, w którym pisze m.in. o tych fragmentach, które Łanowski tłumaczył tak, a można było zupełnie inaczej. [...]

Z wywiadu z Piotrem Łazarkiewiczem (GW Trójmiasto, 2005):

PŁ: Ten tekst jest znakomicie skonstruowany. [...] U Strindberga pod powierzchnią słów i akcji istnieje ukryta siatka znaczeń i możliwości gry toczącej się pomiędzy postaciami. Ta gra, choć precyzyjnie zaplanowana, jest możliwa do poprowadzenia na wiele różnych sposobów. [...]

Ono [nowe, współczesne tłumaczenie - przyp.red.] dodało tekstowi Panny Julie nowy odcień, z którego wcześniej nie zdawałem sobie sprawy. Przywróciło też dosadność języka Strindberga – mówiącego wprost i nie stroniącego od ostrych określeń. Dotychczasowa tradycja wystawiania Strindberga w Polsce wiązała się z klasycznymi przekładami Łanowskiego, który złagodził język autora. W rezultacie główną postać grały starsze aktorki, choć Julie ma tylko 25 lat. [...]

Z wywiadu z Marią Seweryn (GW Trójmiasto, 2005):

Ujmując rzecz w kilku słowach, jest to historia dziewczyny, która targnęła się na życie, bo popełniła mezalians i straciła niewinność. Czy dziś nie brzmi to anachronicznie?

MS: Dzięki nowemu tłumaczeniu tekstu nie da się sedna problemu sprowadzić do prostych dwóch zdań. To nie historia o mezaliansie, lecz o tym, że istnieją ludzie tak wychowani i ukształtowani, że żyją jak w klatce. Ich charakter i mentalność jest dla nich więzieniem. Rzecz o tym, jak bardzo nasze wyobrażenie o sobie jest mylące. O nieporozumieniach między ludźmi, o opacznie odbieranych sygnałach.

Inscenizacje: