Cykl ośmiu mikrodramatów: Długo spałaś (2K), Już bliżej nie można (2M), Tak, nie (1M, 1K), Do przerwy był jeszcze remis (3M), Zanim chłopcy wrócą (3K), Zrób to ze mną (1M, 1K), Na pewno chyba (2K), Nie musisz, patrz (2M).
Może być grany jako całość. Obsada minimalna: 3K + 3M, maksymalna: 9K + 9M.
Współczesny moralitet
"Jesteś taka cywilizowana, że ludzkie odruchy zanikły ci jak nieużywany ogon."
(A. Grabowski, Cnoty zachodniej cywilizacji)
Na cykl składa się osiem odrębnie funkcjonujących mikrotragedii, tworzących inwentarz skompromitowanych ideałów zachodniego mieszczaństwa. Grabowski nieco przewrotnie wraca do zapomnianego dawno pojęcia "cnoty", relatywizując je. W tym świecie absolutem jest telewizyjny monitor, będący jednocześnie jedynym medium komunikacji, skazującym człowieka na dojmującą samotność.
Pokazane zostały tutaj intymne sytuacje, rozgrywające się pomiędzy bliskimi sobie ludźmi. Bliskimi, a jednak całkowicie sobie obcymi. To, co ich łączy, to doświadczenie upadku - emocjonalnego, moralnego, duchowego - ku któremu zmierzają i który wspólnie próbują pokonać.
Motywy postaci i ich biografie pozostają zakryte; widoczne jest tylko to, co mówią i robią. Każdy z mikrodramatów ma swój wewnętrzny, niemal rodzajowy język, podsłuchany w różnych miejscach - od londyńskiego pubu po estoński hotel. Mimo pesymistycznego przesłania dialogi pełne są gier słownych, zabawnych niedomówień i dwuznaczności.
Autor pozostawił reżyserowi znaczną swobodę formalną - można realizować każdą sztukę osobno i w dowolnych zestawieniach, a nawet mieszać osoby i kwestie. Cnoty zachodniej cywilizacji można grać też jako całość - pozwalają na to dyskretnie powtarzające się w każdej z części motywy i sytuacje, których odnajdywanie może być prawdziwą intelektualną ucztą.
Długo spałaś (2K)
Pierwszą z cnót, z jaką rozprawia się Grabowski, jest CZUŁOŚĆ. Bohaterki tego mikrodramatu to Matuś i Córuś. Córuś - "córka marnotrawna" - w ramach buntu wobec wymuszonej przeprowadzki do Europy i innych wychowawczych błędów matki, uciekła z domu. Znaleziono ją na dworcu, "zaćpaną, zarzyganą i ze spermą w buzi". Matuś, zawodowo zajmująca się sprzedawaniem hiszpańskich rezydencji, nie może znieść, że jej córka wyrzeka się własnej wrażliwości. Wzajemne obrzucanie się epitetami kończy… CZUŁE objęcie się matki i córki, "powrót do macicy".
Kobiety lustrem samych siebie czynią znane zachodnie aktorki, ukazujące się kolejno na telewizyjnym ekranie, oraz film przyrodniczy, pokazujący opiekę lwicy nad małymi.
Już bliżej nie można (2M)
Autor pyta o to, czym we współczesnym świecie jest SPRAWIEDLIWOŚĆ, żonglując schematem kat - ofiara.
Ten i Tamten rozmawiają przez domofon. Ten jest ochroniarzem - nocami pilnuje wielkiego biurowca. Bycie nocnym stróżem daje mu namiastkę władzy. Twarz Tamtego widoczna jest na monitorze. Mimo że mężczyźni się nie znają, ich spotkanie zaaranżowane zostało wcześniej… via e-mail. Motywy tej schadzki odkrywane są stopniowo. Tamten okazuje się być szukającym zemsty na pedofilu czternastolatkiem, Ten - jego ofiarą. Chłopak wymierza SPRAWIEDLIWOŚĆ, przekazując strażnikowi informację o dotkliwym pobiciu jego syna.
Tak, nie (1K, 1M)
Trzecią komentowaną przez autora cnotą jest SOLIDARNOŚĆ. Odnajduje ją w małżeństwie dwojga czterdziestolatków. Pani i Pan uprawiają swój codzienny rytuał przed ekranem telewizora: on ogląda sport, ona pogodę. Kobieta poważnie myśli o dziecku i równie poważnie o rozwodzie ze swoim mężem, ambasadorem Nigerii. Są ze sobą bardzo długo, ale nigdy się nie kochali. Panująca między nimi wierność była w istocie SOLIDARNOŚCIĄ.
Do przerwy był jeszcze remis (3M)
Czas przedświąteczny, północ. B., właściciel eleganckiej restauracji, czeka na odwiedziny swoich kolegów. Ich obraz pojawia się w telewizorze, na jednym z kanałów, który bez trudu można zmienić przy użyciu pilota. Tak też czyni B. Część wieczoru mężczyźni spędzają na oglądaniu telewizji i popijaniu alkoholu, emocjonując się filmami porno i powtórką meczu piłkarskiego. C. pyta o żonę B., Grace - bardzo atrakcyjną, budzącą pożądanie wśród mężczyzn kobietę. Koledzy okazują B. LITOŚĆ, gdy informuje ich o odejściu żony. Wkrótce jednak wychodzi na jaw, że B. zabił Grace. Stało się to po tym, jak uroił sobie, że kobieta nie podawała leków jego schorowanej matce. Ciało żony niewinnie ułożył w toalecie, jak gdyby nigdy nic.
Zanim chłopcy wrócą (3K)
Tym razem na ekranie pokaz mody, pokazywany na przemian z brazylijską telenowelą. Dwie młode snobki, Żółta i Zielona - plotkują o Niebieskiej. Koleżanka zaskoczyła je decyzją pójścia do klasztoru. Jest to tym bardziej dziwne, że na co dzień pełni rolę żony i matki. W toku rozmowy i wypijanego alkoholu Niebieska przyznaje, że dzieci, które wychowuje, nie są jej, oraz że nigdy nie zaznała seksu. Niechęcią do fizycznej miłości zaraziła także swoje dzieci, od małego zmuszając je do oglądania filmów pornograficznych. Sytuacja pokazuje, do jakich wynaturzeń prowadzi potrzeba obsesyjnej CZYSTOŚCI.
Zrób to ze mną (1K, 1M)
Ukazane tutaj spotkanie prostytutki z klientem paradoksalnie staje się opowieścią o WIERNOŚCI. W ramach gry wstępnej mężczyzna puszcza film, na którym uprawia seks z własną żoną. Opowiada prostytutce historię swojej miłości, zakończonej tragicznym wypadkiem, w wyniku którego jego żona została całkowicie sparaliżowana. Wtedy dostał od niej pozwolenie na pozamałżeński seks. Od tego czasu mężczyzna podczas cielesnych zbliżeń z kobietami przywołuje w pamięci intymne chwile z ukochaną żoną - na tym polega jego osobliwa WIERNOŚĆ.
Na pewno chyba (2K)
Homoseksualny związek dwóch artystek. Kobieta, zwana Taką, wyjawia swojej partnerce szczegóły intymnego zbliżenia z przypadkowym mężczyzną, który potem okazuje się być… ojcem noszonego przez nią dziecka. Planuje wyjazd do rodziny, partnerka (Jakaś) proponuje jej swoje towarzystwo. Taka protestuje - wygląda na to, że wciąż nie poinformowała najbliższych o swojej orientacji seksualnej. Kolejnym ciosem jest informacja o ciąży. Jakaś zaczyna niepokoić się o związek, próbuje go ratować.
Obie kobiety żyją według zasady, że "ludzie, którzy chcą czegoś od siebie nawzajem, nie mogą chcieć tego samego". To myślenie ulega jednak przewartościowaniu. RÓWNOŚĆ, która była podstawą związku, szybko staje się nic nie znaczącą mrzonką. Obie kobiety dostrzegają wartość walki o uczucie i zaangażowanie drugiej osoby.
Dramat zawiera także subtelną i przenikliwą krytykę sztuki współczesnej.
Nie musisz, patrz (2M)
Dwaj gentelmani, Lewy i Prawy, za pomocą komputera i elektronicznego wskaźnika śledzą każdą osobę przebywającą w centrum handlowym. Mogą sprawić, że zrobi wszystko, co chcą. Wydaje się, że to oni panują nad światem. Ponad nimi stoi jednak odbierający WOLNOŚĆ System. W pokoju sto jedenaście znajduje się pracownica centrum, którą kierownictwo skazało na więzienie za próbę kradzieży. Lewy i Prawy obserwują jej powolną agonię. Prawy nie wytrzymuje, wyjmuje pistolet i mierzy nim w Lewego. Lewy do końca sądzi, że to tylko paintball, fikcja. Tymczasem po strzale tryska z niego najprawdziwsza krew. To jeszcze nie koniec. Lewy wyciąga płytę z odtwarzacza, śmiejąc się. Ekran gaśnie. W tym świecie nie wolno uwierzyć, że to, co się dzieje - dzieje się naprawdę. Grozi to całkowitą utratą WOLNOŚCI.
Premiera tekstu odbyła się w lutym 2008 roku, w Państwowej Akademii Teatralnej w Zagrzebiu i w Teatrze Miejskim w Sisaku, w Chorwacji, w tłumaczeniu Mladena Marticia i Jasmina Novliakovica oraz w reżyserii Damira Munitica.
omawiała Kamila Paprocka
