język polskijęzyk angielski

Bauer, Wolfgang

Bauer, Wolfgang

1941 - 2005 w Grazu dramatopisarz austriacki, uczestnik nieformalnego ugrupo­wania pisarzy Grazer Gruppe, członek Grazer Autorenversammlung, jeden z głównych animatorów działalności kulturalnej w stolicy Styrii (Forum Stadtpark), współpracownik czasopisma „Manuskripte”. Studiował m.in. prawo i filozofię w Grazu i Wiedniu. Autor uważany był za guru młodego pokolenia lat 70-tych.

Stuki przełożone na jęz. polski: Magic Afternoon, Insalata Mista, Film i kobieta, Change, Upiory, Faust gra w ruletkę

Upiory

Tłumacz
Kałążny, Jerzy
Gatunek sztuki
Dramat
Obsada kobiet
Obsada mężczyzn
Postacie
Robert (33), Fred (34), Magda (29), Christa (24), Fritzi (25), Lore (28), Edi (52),Lekarz, dwóch strażników, kocur Roderich.

Degrengolada. Bohaterami są byli i obecni studenci. Miejscem akcji jest przez całe pięć aktów ten sam pokój, panuje w nim bałagan. Tylko w piątym akcie jest bardziej uporządkowany. Towarzystwo w ciągłym stanie upojenia alkoholowego. Prowadzone rozmowy mają charakter absurdalno - filozoficzny, tematy często zdradzają kompletne wypaczenie moralne. Przekleństw jednak nie ma. Trudno powiedzieć, kto ze sobą jest i kto obecnie zamieszkuje mieszkanie. Robert, Fred, Christa, Fritzi, Lore i osoby nie występujące w dramacie często zmieniają partnerów. To, czy ktoś jest związany małżeństwem, nie ma znaczenia. Lore uważa się za lesbijkę-feministkę, choć reszta jest zdania, że Lore tylko gra twardą sztukę. Do Freda, autora sztuk dramatycznych, który właśnie pracuje nad dziełem, do którego wplata fragmenty dialogów prowadzonych z Robertem, przyjeżdża Magda. Jest inna. Nie pije, nie jest kobietą walczącą. Jest uległa. Postanawia ugotować spaghetti. Opowiada Fredowi, że miała w dzieciństwie problem z ojcem, który ją napastował. Dlatego nie wolno jej pić. Alkohol powoduje u niej poważną manię prześladowczą związaną z podświadomym lękiem przed ojcem.
Zjawia się Edi, postać tajemnicza i niepokojąca. Nazywają go geniusz, ponieważ mówi wyłącznie wierszem. Jest ponoć dobrym medium, tak jak Magda. Wcielając się w tatusia, Edi gwałci Magdę. Towarzystwo bawi się świetnie. Uważają, że Magda przeżyła wspaniałą przygodę sado-masochistyczną. Czy jej to się podobało, trudno powiedzieć. Pod koniec czwartego aktu Christa, Fred, Fritzi i Robert postanawiają zabawić się w "normalnych" obywateli. W piątym akcie wszyscy mówią "grzecznym" językiem. Małżeństwo Fritzi i Robert przychodzi do Christy i Freda na kolację. Typowo mieszczańska rozmowa przy stole. Magdzie przypadła rola służącej. Jest to dla niej bardzo upokarzające. Musi jeść przy osobnym stole, nie może brać udziału w rozmowie. Częstują ją winem, nie odmawia. Proszą ją o zaśpiewanie francuskiej piosenki, ale dziewczyna zaczyna się jąkać. Więc dostaje pełną szklankę sznapsu. Fred zachęca ją. Magda z desperackiej przekory wypija do dna, po czym zaczyna szaleć. Rozbiera się, rzuca się na Freda. Ma silny atak manii prześladowczej. Nikt z pozostałych nie przerywa zabawy. Robert dzwoni po lekarza - psychiatrę. Zjawia się Edi, który, jak się okazuje, wcześniej ostrzegał Magdę przed graniem jakichkolwiek ról. Teraz jego przyjście wydaje się bez sensu. Wchodzi lekarz policyjny z dwoma strażnikami. Zakładają Magdzie kaftan bezpieczeństwa i zabierają jako niezrównoważoną pomoc domową przykładnych, zbulwersowanych jej wyczynami obywateli. Towarzystwo uważa zgodnie, że zabawa była udana. Wszystko wraca do normy, życie przecież toczy się dalej.

Magic Afternoon

Gatunek sztuki
Dramat
Obsada kobiet
Obsada mężczyzn
Szczegóły
przekład: Leon Żylicz i Reinhardt Badegruber
Prapremiera
12.09.1968, Landestheater w Hanowerze, reż. Horst Żankl a potem około dwudziestu produkcji w Europie...
Prapremiera polska
14.01.1979, Teatr im. J. Kochanowskiego w Opolu, reż. Zbigniew Mich

Sztuka z nurtu realistycznego surrealizmu, która odniosła wielki sukces w teatrach niemieckojęzycznych. Charlie i Birgit, to młoda para, której bohemiczną relację opisuje w swojej sztuce Magic Afternoon austriacki dramatopisarz, Wolfgang Bauer. Sportretowani przez niego dwudziestokilkulatkowie nie mają wyraźnego celu w życiu. Charlie ma pisarskie ambicje, ale nie dość kreatywności i determinacji, aby je zrealizować, natomiast utrzymywana przez matkę Birgit pozostaje od niego zupełnie zależna. Swoistym lustrem dla ich relacji okazuje się być druga para młodych dwudziestokilkulatków: Monika i Joe. Wszyscy czworo zdają się odczuwać ogromną pustkę, którą w różny sposób starają się zagłuszać.

Jest przepiękne letnie popołudnie. Charlie i Birgit znajdują się w przestrzeni zabałaganionego pokoju. Na jego środku stoi łóżko, wokół walają się butelki po alkoholu. Podczas gdy za oknem słychać świergot ptaków, we wnętrzu zadymionego pokoju para prowadzi leniwe i pozornie niegroźne wewnątrzzwiązkowe gry i rozmowy. Ich relacja podszyta jest erotyzmem, który w bardzo łatwy i szybki sposób przeradza się w skrajnie agresywne zachowania. Nie do końca wiadomo więc, co (być może poza oczywistym zgnuśnieniem i zniechęceniem) stanowi spoiwo ich związku i sprawia, że są w ogóle dalej razem. Charlie i Birgit zastanawiają się jak spędzić wieczór, ale żadne z nich nie ma dość siły ani pieniędzy na wyjście z domu. Zresztą za oknem słychać już grzmoty i widać, że zanosi się na burzę. Dopiero przyjście Joego zaburza panujące w mieszkaniu status quo i wprowadza do niego nową energię.

 

Insalata mista

Tłumacz
Bikont, Karolina
Gatunek sztuki
Komedia
Obsada kobiet
Obsada mężczyzn

W nowojorskiej knajpie bywalcy rozmawiają wyłącznie indywidualnym kodem językowym: barman Tony liczbami, jego kucharz Miguel liczbami hiszpańskimi, dziwka Nancy posługuje się częściami ciała, były związkowiec nazwami potraw, agent James imionami polityków, gliniarz Gene pojęciami z dziedziny kryminalistyki. Wszyscy się rozumieją i bawią się świetnie. Publiczność również powoli rozszyfrowuje kody. Wreszcie pojawia się podstarzały dyrektor tearu offowego na Broadwayu w towarzystwie blond aktoreczki. On doskonale wszystkich rozumie, ona nie. Nie zna kodu i sama nie posługuje się kodem - jest bezradna.

Scenka:   
NANCY: 
Jądra?   
RONNIE: (zaprzecza) 
Smażona kaszankaleniwe pierogi... spaghetti carbonaraspaghetti vongolespaghetti con burro...
NANCY: (odwraca się) 
Pęcherzyki płucne...  
TONY: (pocieszając Ronniego) 
88?  
RONNIE: 
Hamburgertort Dobosza... gnocci... gnocci di patate... 10 skarbów po pekińsku... 
TONY: 
8?   
RONNIE: 
17 skarbów po pekińsku... knedle z morelami... (śmieje się) tuczny wół z rożna!!! 
(Bill wraca z ubikacji, wita się z Ronniem.) 
BILL: 
Ryba piła!

James kładzie bombę na telewizorze, w którym właśnie japoński milioner zapowiada, że wykupi cały Nowy Jork. "Podłożona" bomba wysadza w powietrze samochód, w którym siedzi Japończyk, widać to na ekranie. Jednak okazuje się, że Japonczyk zmierza do knajpy, już, już ma sie zjawić, ale sie nie zjawia. Wielkie zamieszanie, wielkie napięcie i - nagle aktorzy przestają odgrywać poprzednie role, konsternacja z powodu japońskiego aktora, który zwyczajnie olał występ. Aktorzy nabijają się ze swoich ról, okazuje się, że nie rozumieją swoich kwestii, dyrektor tłumaczy im, stara sie dowieść, co autor Bauer miał na myśli itd. Dowiadujemy się, jak miała wyglądać "część japońska", jakaś straszliwa masakra. W końcu reżyser decyduje się na powtórkę, która nagle się urywa - gasną światła, myzyka. 
Wyrafinowany galimatias słowny Bauera, jego absurdalny humor sprawia, że INSALATA MISTA jest więcej niż zwyczajną sztuką koncepcyjną: niech każdy sam zadecyduje, co autor miał na myśli.

 

Prapremiera odbyła się 1 grudnia 1993 w Ohio Theatre w Nowym Jorku, 
niemieckojęzyczna prapremiera 26 października 1997 w wiedeńskim Volkstheater

Faust gra w ruletkę

Tytuł oryginalny
Herr Faust spielt Roulette
Tłumacz
Bikont, Karolina
Gatunek sztuki
Komedia
Obsada kobiet
Obsada mężczyzn

Sztuka rozgrywa się na dwóch płaszczyznach; pierwsza to rzeczywistość kasyna, czyli piekła. Wybudowano go na 500-metrowej skale, przez okna widać niebo. Zaprojektowane zostało przez architekta, który opracowuje strategię ruletki i potrafi przewidzieć, jaki numer wypadnie, nigdy jednak nie obstawia. Nad kasynem znajduje się dom wariatów, w którym przebywają, między innymi, sławni pisarze. Faust gra przy tym samym stole, co architekt. Jego strategia jest bardzo filozoficzna, lecz mało skuteczna. Architekt zdradza Faustowi, że jest Bogiem. 
Drugą płaszczyznę stanowi rzeczywistość na ziemi. Faust jest mężem Małgorzaty, mają syna i białego pudla. Osoby, które pojawiały się w kasynie jako dyrektor, szef, obsługa, gracze, tu występują w innym charakterze - jako znajomi lub urzędnicy. Jednak ta rzeczywistość wydaje się, w porównaniu z pierwszą, odrealniona. Oprócz Fausta wszystkie osoby przypominają duchy. Małgorzata zaprasza znajomych na gulasz. Wywiązuje się rozmowa na temat szpiegów, czyli takich, którzy żyją podwójnym życiem - na ziemi i w piekle. 
Gulasz okazuje się ułożonymi na tacy częściami szpiega. Małgorzata chwali się, że dostała go za cenę promocyjną. Faust otrzymuje głowę. Głowa okazuje się jego własną.

Jak wszystkie sztuki Bauera, i ta jest utrzymana w tonacji absurdu.

Film i kobieta

Tytuł oryginalny
Shakespeare the Sadist
Gatunek sztuki
Dramat

przekł. Hans-Wilhelm Schwichow i Jarosław Ziółkowski

Film i kobieta to krótki, bardzo odważny w formie i treści utwór współczesnego niemieckiego dramatopisarza. Forma sztuki odbiega od tradycyjnego podziału na akty i sceny, dramat dzieli się na 49 cięć. Między cięciami-scenami pojawiają się kilkusekundowe wyciemnienia. Autor zaleca reżyserowi, aby przy realizacji dramatu posługiwał się formalnymi środkami filmowymi - muzyką filmową, zwalnianiem i przyspieszaniem tempa, a nawet proponuje, aby w czasie przerw wyświetlać na ekranie słynne lwy z czołówki Metro Goldwyn Meyer.
Akcja dzieje się pewnego popołudnia we Wiedniu, w niewielkim, dwupokojowym mieszkanku z wnęką kuchenną. Jest czterech bohaterów - trzej młodzi mężczyźni i jedna młoda kobieta.
Jeden z domowników - Piotr, pali papierosa, czyta gazetę, chodzi po pokoju...
W jednym z kolejnych cięć naprzeciwko niego pojawia się Brunon, który nieskładnie opowiada mu dość nieprzyzwoitą historyjkę ze swojego spotkania z kumplami. Rozmawiają też o filmach, co z resztą wszyscy bohaterowie sztuki czynią cały czas - wymieniają się tytułami, nazwiskami aktorów, opowiadają sobie nawzajem ulubione sceny. Tak naprawdę to tylko rozmowa o kinie jest ich w stanie wyrwać z ogólnego marazmu. Podnieca ich jedynie pytanie - co dziś dają w kinie?
Wkrótce do Brunona i Piotra dołącza Gernot. Temat ich rozmowy nadal się nie zmienia.
Pojawia się Senta - dziewczyna Piotra. Nie ukrywa, że nie cierpi Brunona. Uważa go za lumpa, niewykształconego prostaka i kryminalistę, co z resztą jest prawdą. Senta nie rozumie dlaczego Piotr tak ceni sobie jego towarzystwo. Poza tym też chce pójść do kina. Wszyscy tego chcą, lecz nie mogą się zdecydować. Brunon uparcie forsuje film o mafii, Gernot proponuje Służącego Loseya, jednak Piotr już to widział i nie jeswt w nastroju na powtórkę. Ostatecznie Piotr i Gernot decyduja się na Shakespeare the Sadist, choć podejrzewają, że jest to jakiś angielski pornol. Jednak ani Brunon ani Senta nie mają ochoty na angielskiego pornola. Zostają więc w domu.
Według wskazówek autora dialogi między Sentą a Brunonem od momentu wyjścia Piotra i Gernota są mówione po angielsku z pojawiającymi się napisami.
Senta jest przestraszona. Brunon wchodzi do pokoju z dwiema walizkami, krzyczy na nią, nazywa ja kurwą i oświadcza, że jest Shakespearem. W jednej walizce ma swoje książki, a w drugiej wyrafinowane przyrządy do seksu sadomasochistycznego, które z lubością próbuje na Sencie. Ona nie jest w stanie się przed nim obronić. Shakespeare przywiązuje Sentę drutem do krzesła, knebluje ją, rozbiera, pluje jej w twarz i przypala papierosem czytając równocześnie na głos swoje sonety. W pewnym momencie każe jej czytać na głos. Gdy Senta czyta wiersze Shakespeare obcina jej włosy. Senta jest łysa.
Shakespeare i Senta dopełniają niesamowitego aktu seksualnego, w zwalnianym i przyspieszanym tempie, przy stroboskopowym świetle. W kulminacyjnym momencie Shakespeare nożem obcina Sencie głowę i krzyczy jej u ucho przez tubę : Być albo nie być !!!
W tym momencie kończy się angielszczyzna.
Senta woła z drugiego pokoju do Brunona aby przyniósł jej gazetę. Wracają chłopcy. Opowiadają film, okazuje się, że jego scenariusz już znamy - to te same sceny, które przed chwilą rozegrały się między Sentą a Shakespearem. Brunon wychodzi do drugiego pokoju. Zaczyna czytać pismo pornograficzne i onanizuje się podczas gdy z pokoju obok dochodzą odgłosy stosunku płciowego między Sentą, Piotrem i Gernotem.
Następnego dnia rano chłopcy grają w pokera. Brunon oskarża Piotra o oszustwo. Grozi, ze go wykończy. Piotr i Gernot wyciągaja broń, ale Brunon jest szybszy - rozwala ich obu i zgarnia wszystkie pieniądze. W tym momencie wchodzi Senta. Pyta, czy wszystko w porządku. Na zakończenie Senta i Brunon całują się przy gwałtownej muzyce.
Film i kobieta to sztuka skandalizująca i kontrowersyjna. Widz powinien zostać odpowiednio przygotowany na brutalne obrazy, których celem nie jest epatowanie. Służą prowokacji do dyskusji na temat granic miedzy językiem filmu i teatru oraz oddziaływania scen brutalnych w każdym z mediów.

Change

Gatunek sztuki
Dramat
Obsada kobiet
Obsada mężczyzn
Szczegóły obsady
epizody: dwóch policjantów, trzech pacjentów szpitala, lekarz, pielęgniarka i dwie dziwki

Historia o przemanipulowanej manipulacji odbywa się w środowisku zepsutych artystów.

Scena 1.
Guggi, niepracująca, i Fery, pisarz, wracają z randki do domu Guggi, która nadal mieszka z rodzicami - matką, panią Sedlacek, byłą śpiewaczką operową i ojcem, byłym radcą. Jest to wariat; ma hopla na punkcie de Gaulle'a i swojej żony, którą ciągle wyzywa od dziwek. Guggi nocuje w kuchni. W odwiedziny przychodzi znajomy, Reicher, pisarz i fotograf wraz z Blasim, niedoszłym malarzem. Blasi parę dni temu przyjechał do miasta. Nie ma nic do picia, więc wysyłają go do sklepu nocnego. W miedzyczasie pani Sedlacek wyrzuca Feriego i Reichera z domu. Wraca Blasi z wódką i woła Guggi. Guggi po cichu wpuszcza go do kuchni, piją, rozluźniają się.

Scena 2.
Ta sama noc, czwarta rano. Blasi włamał się do butiku i robi "zakupy". Guggi wpierw jest zaskoczona, potem próbuje przemówić mu do rozsądku. Blasi się wkurza, wyładowuje swoją agresję na Guggi.

Scena 3.
Kolejny dzień. Fery i Reicher omawiają w atelier Feriego plan, jak zamanipulować Blasim, żeby najpierw osiągnął sławę, zakochał się do szaleństwa w podstawionej Guggi, uzależnił od narkotyków a potem się zabił, ponieważ Guggi go rzuciła, chwila sławy przeminęła, a do narkotyków nie ma już dostępu. Przychodzi Guggi, opowiada o zeszłej nocy, sam koniec jednak zachowuje dla siebie. Przychodzi Blasi, w świetnym humorze. Fery chce zmusić Guggi, aby pozowała Blasiemu do aktu, robi to jednak nieudolnie, po szczeniacku. Natomiast Blasi zna się na rzeczy.

Scena 4.
Knajpa. Fery i Blasi przy barze. Nie stać ich na wynajęcie prostytutki, ale Blasi mimo to znika z dziwką w jednej z kabin. Kiedy okazuje się, że nie może zapłacić, wybucha awantura. Dochodzi Reicher, płaci za siebie i podwójnie za Blasiego.

Scena 5.
U handlarza dziełami sztuki, Antoina, zbiera się cała paczka: Guggi, Fery, Blasi i Reicher. Palą haszysz, tańczą, wygłupiają się. Tylko Fery jest naburmuszony.

Scena 6.
Pani Sedlacek, Guggi i Blasi siedzą przy stole w kuchni państwa Sedlacek. Blasi wysyła ciężarną Guggi po alkohol. Po jej wyjściu dobiera się do jej matki. Wraca Guggi, Blasi nie zwraca na nią uwagi. Dziewczyna przywleka swojego ojca. Ten, widząc swoją żonę leżącą na podłodze, a na niej mężczyznę, umiera na miejscu.

Scena 7.
Ta sama kuchnia, ale Guggi jest już w zaawansowanej ciąży. Gotuje ulubione danie Blasiego z okazji jego ślubu z jej matką. Po urodzeniu ma zamiar oddać dziecko Blasiego swojej matce i być z Ferym. Towarzystwo się zbiera, jedzą. Dochodzi do kłótni między Blasim a Ferym. Reicher od początku wszystko fotografuje. Pani Sedlacek dzwoni na policję, przychodzi dwóch policjantów i chce zabrać Fery'ego, ten łapie za nóż. Zostaje postrzelony.

Scena 8.
Pokój szpitalny, noc. Feriego odwiedzają Guggi i Blasi. Guggi jest wstawiona i włazi Feriemu do łóżka, drażni się z nim. Ten najpierw na nią wrzeszczy, potem kopie ją w brzuch. Blasi zabiera Feriego i pielęgniarkę do siebie, czyli do domu swojej żony, na balangę. Guggi zostaje w szpitalu, straciła dziecko.

Scena 9.
W domu siedzi żona Blasiego w fotelu i chrapie. Blasi włącza muzykę, tańczy z pielęgniarką. Żona budzi się, płacze, że znowu ją zdradza z jakąś nastolatką. Blasi jest dla niej okrutny, wysługuje się nią jak służącą. Ona z miłości do niego robi wszystko, co jej rozkaże. Blasi podsuwa ją Reicherowi. Nagle wymyśla zabawę i woła: Let's change! Zabawa polega na tym, że wszyscy zamieniają się rolami. Kompletna euforia. Przychodzi Guggi, bardzo osłabiona, przytula się do Blasiego nie wiedząc, że Blasi gra Feriego, a Fery Blasiego. Fery zapala papierosa i jako Blasi wychodzi z pokoju. Guggi znajduje go powieszonego w ubikacji. Taki koniec Fery wcześniej zaplanował dla Blasiego.