język polskijęzyk angielski

Miller, Arthur

Miller, Arthur

Dramaturg amerykański, syn polsko-żydowskich imigrantów ur. w 1915 r. w Harlemie, zm. w 2005 r. w Roxbury. Przez ponad sześćdziesiąt twórczej aktywności opublikował dwadzieścia sześć sztuk, jedną powieść, dzienniki z podróży, zbiór opowieści, autobiografię; był również scenarzystą filmowym oraz eseistą. Laureat wielu nagród, m.in.: the Michigan's Avery Hopwood Award (1936, 1937), the Theatre Guild's Bureau of New Plays Award (1937), the New York Drama Critic's Circle Award (1947) Nagrody Pulitzera (1949), the New York Drama Critic's Circle Award (1949), the Antoinette Perry and Donaldson Awards (1953), Gold Medal for Drama by the National Institutes of Arts and Letters (1959). Był prezesem amerykańskiego stowarzyszenia pisarzy PEN.

Autor sztuk zaliczanych do klasyki dwudziestowiecznego dramatu, m.in.: Wszystkich moich synów (1947), Śmierci komiwojażera (1949), Czarownic z Salem (1952), Widoku z mostu (1956).

Widok z mostu

Tytuł oryginalny
A View from the Bridge
Tłumacz
Birden, Rubi
Gatunek sztuki
Dramat
Obsada kobiet
Obsada mężczyzn
Szczegóły
setki wystawień w najbardziej znanych teatrach na świecie; Luchino Visconti wyreżyserował sztukę we Włoszech w 1958 r., powstała wersja filmowa (w 1962 r., reż. Sidney Lumet, powstały również dwie adaptacje operowe (autorstwa Roberta Roselliniego w latach 60. oraz z muzyką Williama Bolcoma w latach 90. – ta adaptacja była wystawiana przez wiele lat, m.in. w Metropolitan Opera); powstała również adaptacja radiowa; Sztuka oraz jej wystawienia zostały uhonorowane licznymi nagrodami i nominacjami, m.in. Nagrodą Tony, Nagrodą Oliviera, Theatre World Award, Drama Desk Award. Zwłaszcza najnowsze wznowienie z 2015 r. na Broadwayu doczekało się wielu prestiżowych nagród oraz nominacji
Szczegóły obsady
+ sąsiedzi w scenach zbiorowych
Prapremiera
wersja jednoaktowa wystawiona na Broadwayu w Coronet Theatre (dzisiejszy Eugene O’Neill Theatre) w 1955 r., reż. Martin Ritt; wersja dwuaktowa na West Endzie w New Watergate Theatre Club (obecnie Harold Pinter Theatre) w 1956 r., reż. Peter Brook

Nowy Jork, środowisko włoskich imigrantów, głównie dokerów i robotników. W tym otoczeniu rozegra się historia ze śladem inspiracji antyczną tragedią, z komentarzami prawnika Alfieriego pełniącego rolę „chóru”. Eddie mieszka razem ze swoją żoną Beatrice oraz nastoletnią siostrzenicą żony, Catherine (zwaną Katie). Eddie obsesyjnie dba o bezpieczeństwo Katie; w toku akcji przekonujemy się, że mężczyzna żywi do swojej pasierbicy zakazane uczucie. Sprawa komplikuje się, kiedy dziewczyna zakochuje się w przebywającym nielegalnie w Stanach Rodolphie. Eddie stopniowo wpada w coraz większy amok. Próbuje przekonać otoczenie, że Rodolpho zwodzi Katie na manowce, próbuje wejść z nią w związek małżeński w celu uzyskania obywatelstwa, choć prawdopodobnie jest homoseksualistą. Paranoja bohatera całkowicie wymyka się spod kontroli: całuje Rodolpha, by udowodnić rzekomą odmienną orientację, wdaje się w bójkę z jego bratem, a ostatecznie anonimowo informuje biuro imigracyjne o nielegalnym pobycie „rywali” w Ameryce.  Eddie ostrzy topór wojenny, ale cena, jaką przyjdzie mu zapłacić za swoje działania, jest bardzo wysoka.

Choć główny wektor sztuki stanowi chora obsesja Eddiego i jego destrukcyjne zachowania, równie istotne jest przedstawienie tła społeczno-ekonomicznego. Nikt nie wierzy w „amerykański sen” – emigracja do Stanów jawi się jako absolutna konieczność. Uderza naiwność wychowanej w Nowym Jorku Katie, która fantazjuje o malowniczych Włoszech, ignorując perspektywę bezrobocia i ubóstwa (choć motywacją potencjalnej przeprowadzki są też zaloty wuja). Dla imigrantów cuda przyrody i architektury znaczą tyle co nic; Ameryka ma wszakże do zaoferowania coś innego („tutejszy cud to praca”, mówi Rodolpho). Miller mistrzowsko odmalowuje panoramę społeczną i problemy, z którymi zmagają się imigranci zarobkowi (ostracyzm, poczucie wykorzenienia, tworzenie enklaw kulturowych), dzięki czemu utwór może rezonować i w dzisiejszych czasach.

Widok z mostu to też w pewnym sensie opowieść inicjacyjna. Nie tylko Eddie jest postacią tragiczną; również Katie, rozdarta między lojalnością wobec opiekunów a miłością do Rodolpha, to postać niezwykle zniuansowana. Catherine balansuje pomiędzy sprzecznymi społecznymi oczekiwaniami – niektórzy chcieliby w niej widzieć małą dziewczynkę wymagającą opieki, inni dorosłą kobietę, która powinna podejmować samodzielne decyzje, zaś Eddie – zarówno obiekt seksualny (a zatem: kobietę), jak i dziecko, które należy ubezwłasnowolnić, zawłaszczyć dla siebie. Skonfliktowany świat stworzony przez Millera powinien zostać przeczytany i zinterpretowany przez dojrzałego reżysera, który z wrażliwością wyłapie wszystkie psychologiczne półtony postaci.