Rebeck, Theresa

Pigmalion zerknął z ukosa na tę obyczajową komedię, której tematem jest molestowanie seksualne, źle ulokowane uczucia oraz niebezpieczeństwo zawiązania się trójkąta miłosnego. Uczestnikami tej batalii są ponętne i delikatne młode kobiety, oraz dwóch lowelasów – pisarz i prawnik. Akcja sztuki rozgrywa się w Bostonie, a szczęśliwe zakończenie okraszone jest obficie śmiechem. Sztuka ukazuje w krzywym zwierciadle modny „feministyczny" temat manipulacji seksualnych mężczyzn. Ostry, żądlący i szybki dialog.

Przejrzyście i inteligentnie napisana komedia Theresy Rebeck, której towarzyszy cięty humor i kobieca mądrość autorki.

W mieszkaniu Kate, młodej studentki i adeptki pisarstwa, regularnie odbywają się seminaria prowadzone przez znanego pisarza i dziennikarza Leonarda. Biorą w nich udział utalentowani młodzi ludzie, pragnący zrobić karierę jako autorzy. Na każde seminarium studenci przygotowują opowiadanie, które jest czytane i komentowane przez Leonarda, a następnie przez resztę grupy. Leonard nie szczędzi ostrych słów krytyki, często wyśmiewa i obraża swoich seminarzystów. Budzi niesmak, wdając się w romanse ze swoimi studentkami – głupiutką Izzy, a potem Kate... Któregoś razu Douglas, uznany przez Leonarda za przeciętnego pisarza, mści się na nim odkrywając jego sekret – na długie lata miał zniknąć z literatury po tym, jak złapano go na plagiacie. Kate przeprowadza eksperyment – podsuwa Leonardowi opowiadanie rzekomo kubańskiego gangstera-transwestyty, które zachwyca nauczyciela. Wszystko okazuje się mistyfikacją – w rzeczywistości napisała je Kate, na podstawie relacji rzeczonego gangstera. Budzi to wśród młodych dylematy – czy wykorzystanie cudzych wspomnień i biografii i przetworzenie ich w literaturę jest kradzieżą? Jak daleko może posunąć się pisarz kradnąc motywy?

Seminarium Theresy Rebeck traktuje o tym, że bycie artystą – w tym konkretnym przypadku pisarzem – nie jest łatwe, bywa okupione bólem i jest istną drogą przez mękę.

"Musisz pocałować wiele żab, zanim odnajdziesz księcia".

         Monodram Theresy Rebeck w kilku scenach zagrany w sypialni samotnej, samodzielnej kobiety. Coś pomiędzy śmiesznym harlequinem a kryminałem, czyli komedia kryminalno - romantyczna o nadziei na miłość (lub tylko ułożenie sobie życia) i walce o przetrwanie. Pozornie głupia kobietka okaże się silną businesswoman i zaskoczy nas na koniec swojej historii. Ta Bridget Jones jest bardziej życiowa niż tamta, którą znamy z filmu. Ma chyba jeszcze większe poczucie humoru i doświadczenie osoby po przejściach. Opowie o tym w swoim super monologu i z pewnością stanie się bliska żeńskiej części widowni. Męska część może w tym czasie: a) przyglądać się swoim rozbawionym partnerkom, b) podziwiać grę aktorki, c) odnaleźć w tej opowieści coś dla siebie, d) przerzucać się z punktu a) do punktu b) i potem do c). Na takim przedstawieniu raczej trudno się nudzić. 
 
treść:    Poznajemy Haley, matkę i współlokatorkę nastoletniej Very, podczas "buszowania po szafie". Próbuje znaleźć coś, w czym będzie wyglądać szałowo, ale nie zdzirowato. Kluczowym elementem jej garderoby są kilogramy designerskich szpilek nabytych kiedyś po przystępnej cenie w lokalnym "vintageu". Haley podejrzewa nawet, że którąś z tych par mogła mieć na sobie w noc poczęcia Very. Lecz buty się kurczą, a stopy rosną, mówi Haley, próbując wbić się we wspomnienia z młodości. Bezskutecznie. Następne, co pamięta, to fakt, że psychopata Roger przehandlował ich toyotę na marihuanę i wkrótce potem Haley była kelnerką samotnie wychowującą 5-letnią Verę. Restauracja jest pralnią pieniędzy. Haley dowiaduje się ostatnia, gdy już interweniuje policja. Jako jedyna nie wprowadzona w interesy "wielkiej rumuńskiej rodziny", Haley otrzymuje nieoczekiwany awans na kierowniczkę. Restauracja nagle staje się znana i naprawdę zaczyna na siebie zarabiać, po tym jak Leonardo di Caprio wyprawia w niej swoje urodziny. Haley odnosi więc sukces i ma nareszcie czas, żeby pomyśleć o miłości. Kręci się koło niej pewien przystojniak. Zanosi się na romans, ale niestety, wszystko zostaje zrujnowane przez jedną kasetę wideo. Haley wypożycza film i cóż widzi? Historię o kobiecie, która odnosi sukces prowadząc restaurację i wychodzi za mąż za przystojniaka, który nie dość, że defrauduje jej pieniądze, to jeszcze dobiera się do jej nieletniej córki. Nawet imiona głównych bohaterów są podobne! Nasza bohaterka postanawia, że nie będzie kusić losu. Ten zsyła jej jednak nową szansę w postaci zainteresowanego oświeceniem robaków buddysty, którego Haley spotyka na charytatywnym pikniku dla snobów. Haley idzie na randkę z buddystą, który okazuje się człowiekiem nietaktownym, opętanym antycholesterolową manią, w dodatku niekonsekwentnym (zamawia w końcu coś pływającego w tłustym, śmietanowym sosie). Rozmowa schodzi na choroby i jego byłą dziewczynę. Haley zaczyna się orientować, że jest to pierwsza od dłuższego czasu randka mężczyzny ze złamanym sercem. Jej irytacja ustępuje, pozwala sobie na wymuszony erotyzm, ale wie już, że znowu spotkała żabę, nie królewicza. Następna żaba to gej i profesor prawa z Teksasu; randka w ciemno, zorganizowana przez uczynną matkę Haley i uczynną matkę żaby - geja. Nie ma tego złego, Haley ma brata geja. Może coś z tego będzie. Nagle zjawia się ponownie Nietaktowny Buddysta, który zaprzyjaźnia się z profesorem. 
 
Po jakimś czasie Haley spotyka ponownie swoją dawną miłość, tak podobną do "czarnego charakteru" z obejrzanego kiedyś filmu. "Czarny charakter" przeistacza się w Dobrego Człowieka. Następuje seria udanych randek, a po nich - krach: Lewis wraca do swojej dawnej dziewczyny. Haley nie ma jednak czasu na płacz: musi ratować siebie i córkę z kolejnej opresji, która (oczywiście) ma związek z rumuńską restauracją.

Właściciele nie płacili podatków. Siedemnastu pracowników z dnia na dzień może znaleźć się na bezrobotnym. Okazuje się, że - podobnie jak poprzednio - wszyscy o tym wiedzieli, wszyscy liczyli się z wpadką. Wszyscy oprócz Haley. Szef wychodzi z więzienia i dzwoni do Haley, żeby ją o tym poinformować. Wie również, że jego kierowniczka go okradała. Haley podejmuje błyskawiczną decyzję: postanawia przeznaczyć "odłożone" dla siebie pieniądze na spłatę zaległości wobec fiskusa. Potem chce uciekać, aby Szef nie dostał jej w swoje ręce. W końcu decyduje się jednak pójść na policję. Jako przesłuchiwanej i podejrzanej przysługuje jej prawo do adwokata. Jest nim… nietaktowny Buddysta, znajomy profesora - geja.

Przeznaczenie czy głupi przypadek? Haley nie wie, ale skoro los tak stanowczo wciąż wskazuje palcem na prawnika - buddystę, ekskierowniczka restauracji dochodzi do wniosku, że warto umówić się z nim na kawę.

Julita Grodek dla ADiT

Prapremiera światowa 2002 w off-broadwayowskim Playwrights Horizons.

Jackie przynosi do sklepu filatelistycznego kolekcję znaczków po zmarłej matce, oczekując fachowego oszacowania wartości kolekcji. Ponieważ nie ma nawet pojęcia, czy to
autentyki, czy falsyfikaty, łatwo ją zignorować. Ale na szczęście z pomocą przychodzi Dennis, który odkrywa w kolekcji Jackie unikalne znaczki, tzw. Mauritiusy, oraz odwróconą Jenny – najbardziej wartościowy znaczek amerykańskiej filatelistyki z 1918 roku. Istnieje tylko kilka egzemplarzy na świecie. Dennis udaje się z informacją o swoim odkryciu do potentata finansowego i kolekcjonera znaczków, skądinąd niezwykle wybuchowego, Sterlinga. Wie, że na wydobyciu znaczków od Jackie będzie mógł sporo zarobić, a naiwna, głupia i niezbyt zamożna Jackie będzie łatwym łupem. Dennis nachodzi Jackie w jej mieszkaniu, gdzie przebywa również jej przyrodnia siostra Mary. Siostry darzą się wyraźną niechęcią – miały wspólną matkę, ale dwóch różnych ojców, Jackie to ta „gorsza", a Mary „lepsza" siostra. Mary przyjeżdża na okoliczność rozwikłania spraw spadkowych po właśnie zmarłej matce. Dużo lepiej zna się na znaczkach niż Jackie i twierdzi, że kolekcja należy do niej. Jackie chciałaby pogodzić się z siostrą, ale – jak okaże się w finale – Mary nią pogardza i wcale jej na tym nie zależy. By wydobyć znaczki, Dennis ucieka się do manipulacji, ale Jackie znajduje w internecie informację, że 20 lat temu oba Mauritiusy poszły na aukcji za 8 milionów dolarów. Jackie i Dennis negocjują cenę do ostatniej chwili, zanim nie pojawi się Sterling z walizką pieniędzy. Jackie żąda parę tysięcy dolarów za samą możliwość obejrzenia znaczków przez Sterlinga. Sterling nie zostawi na Jackie suchej nitki, ale jednocześnie jest pełen podziwu dla jej uporu i zdolności negocjacyjnych. W końcu dobiją targu. Mary i Philip zjawiają się jak deux ex machine twierdząc, że znaczki są fałszywe i biznes życia Jackie nie dojdzie do skutku, a z nim rozwieje się również szansa na pogodzenie się z siostrą. Jackie po raz kolejny jest przegraną, a z Mary wychodzą jej najgorsze cechy – chytrość i brak empatii. Na koniec Dennis wyciągnie jednak asa z rękawa...

Theresa Rebeck do końca pozostawia nas w niepewności, czy Mauritiusy były prawdziwe, czy fałszywe... Cała intryga jest jednak jedynie pretekstem, by pokazać różne ludzkie postawy wobec pieniędzy i wyższych wartości. Świetna teatralna zabawa, inteligentna rozrywka, wciągająca intryga.

Dramat Theresy Rebeck zalicza się do popularnego w powieściopisarstwie i filmie nurtu political fiction. Razem z główną bohaterką, Emmą, wchodzimy na zaplecze politycznych salonów Stanów Zjednoczonych, gdzie możemy przekonać się o tym, że polityka nie ma nic wspólnego z ideałami czy działaniem dla dobra społeczeństwa. To walka o wpływy i prestiż, podszyta osobistymi sympatiami i animozjami, pełna z jednej strony ogromnych namiętności, z drugiej – chłodnej kalkulacji. Historia Emmy jest dowodem na to, że bardzo łatwo można przyjąć reguły tego świata i dać im sobą zawładnąć, nawet jeżeli na początku towarzyszyły nam jak najlepsze intencje.

Autorce udało się zgrabnie połączyć prywatny dramat bohaterki z bezpośrednią wypowiedzią na temat współczesnej polityki. Dzięki temu tekst ma szansę powodzenia u różnych grup odbiorców. Diagnozy, które postawiła Rebeck, są na tyle uniwersalne, że sztuka będzie bliska także nieamerykańskiemu odbiorcy. Tym bardziej, że w Polsce nurt political fiction dopiero zaczyna funkcjonować w świadomości odbiorców.

Światowa prapremiera sztuki miała miejsce w The New York Theatre Workshop w 1996 roku.