Broch, Hermann

Tytułowy bohater, baron Laborde, to chuligan i hochsztapler, który za cel życia obiera beztroskę i przygody. Ale czy jest on naprawdę baronem? Poznajemy go w chwili, gdy bawi w nobliwym hotelu z baronową Stasi. W akcie pierwszym pojawia się jeszcze prezes koncernu bankowego, Seidler, jego córka Agnes oraz Walther Ruthart, dyrektor w banku Seidlera, a prywatnie narzeczony Agnes. Towarzystwo znajduje się na skraju załamania, są bliscy odebrania sobie życia - każdy na swój sposób. Życie zawdzięczają jedynie własnej nieudolności nawet w tej dziedzinie. Ponadto okazuje się, że wystarczy jedna, wydawałoby się nic nie znacząca noc, by następnego dnia na wszystko patrzeć z nadzieją. Zawierane już od rana nowe znajomości wydają się być panaceum na wszelkie bolączki. W przeciągu kolejnych dwóch dni rzeczony hochsztapler staje się wzorem gentlemana, obiektem westchnień tkwiącej w związku bez przyszłości Agnes oraz błogosławieństwem zesłanym z nieba dla pogrążonego w długach bankiera Seidlera. To właśnie on - wzór cnót, przez lata sumiennie prowadzący interesy - gotów jest pójść na ustępstwa w sprawach moralnych. Dla dobra banku, oczywiście. Z inicjatywy barona sprzeda ropę, której nie ma, żeby tylko upłynnić jakoś swoje bezwartościowe akcje. Kiedy wszystko zdaje się być na dobrej drodze, Laborde znika bez pożegnania, otwartym pozostawiając pytanie, ile z tego, co mówił, jest prawdą...
Żądza pieniędzy, spekulacje na giełdach, sprzeciw wobec ról, jakie narzuca życie, pogoń za wolnością oraz poszukiwanie samego siebie - to tylko niektóre z wątków napisanej w roku 1934 komedii Hermanna Brocha, która najwyraźniej wcale nie straciła na aktualności.

dla ADiT - M. Ganczar

• Sztuka wydana w nakładem ADiT w książce Hermann Broch - Dramaty.

Narodziny myśli totalitarnej, u podwalin której leży kryzys gospodarczy i moralny społeczeństwa; mężczyźni, którzy zawodzą na wszelkich frontach, tych ekonomicznych i tych społecznych, oraz kobiety, które w chwili kryzysu są opoką dla społeczeństwa - to tylko niektóre aspekty dramatu Rozgrzeszenie Hermanna Brocha z roku 1932 (prapremiera w roku 1934).
Hrabia Sagdorff, pełniący funkcję prezesa w zakładach Filsmann, okazuje się marionetką. Herbert Filsmann, syn założyciela zakładów, jest człowiekiem słabym, niezdolnym do podejmowania decyzji w chwilach trudnych, jego ojciec Friedrich Filsmann, żyjąc przeszłością, gdzie wszystko było lepsze i prostsze, nie jest w stanie odnaleźć się w nowej sytuacji społeczno-ekonomicznej, nie rozumie nadchodzących zmian. Albert Menck zdaje się wiedzieć, w jakich warunkach przyszło mu pełnić rolę radcy handlowego, co jednak woli przełożyć na korzyść własną. W dobie kryzysu firma prowadzona przez mężczyzn o takich cechach niejako odgórnie spisana jest na upadek. Wszelkie próby restrukturyzacji i połączenia z firmą konkurencyjną bombardowane są dodatkowo przez mężczyzn siedzących z drugiej strony frontu - robotników i przedstawicieli związków zawodowych - tych z prawej, jak i tych z lewej strony, którym bliższa jest późniejsza maksyma Brechtowska "najpierw żarcie, później moralność" niż dobro ogółu. Gdzie nie ma moralności, musi dojść do przemocy. Toteż dochodzi do morderstwa bogu ducha winnego Rychnera, co prowadzi do kolejnych niepokojów. Stojące obok matki, żony i kochanki przyjmują rolę opiekunek, bo gdy "Mężczyźni żyją przeszłością, a przyszłością żyją bez teraźniejszości", dla kobiet istnieje "tylko tu i teraz". I to im w udziale przypada opłakiwanie i rozgrzeszanie mężczyzn.

dla ADiT - M. Ganczar

• Sztuka wydana w nakładem ADiT w książce Hermann Broch - Dramaty.