język polskijęzyk angielski

Naczelny

Tłumacz
Kalinowski, Mariusz
Gatunek sztuki
Dramat
Obsada kobiet
Obsada mężczyzn
Prapremiera polska
Teatr Współczesny w Szczecinie, 1993 - reż. Anna Augustynowicz

Zapowiadał się kolejny zwyczajny wieczór. Spokojny i przyjemny. A może po prostu bezbarwny  i nudny?  Ale pojawia się Naczelny – Sven składa niespodziewaną wizytę swojemu pracownikowi i jego żonie. Wystarczą dwie godziny, żeby małżeństwo Hansa i Anny legło w gruzach. Początkowa kurtuazja, uprzejmość, kultura osobista szefa ustępują miejsca dwuznacznym aluzjom. Wkrada się napięcie seksualne prowokowane przez Svena. Jego coraz dalej posunięte, nieprzyzwoite propozycje trafiają na słaby opór – zarówno ze strony Hansa, jak i Anny. Chłopak pamięta, że to jego szef... Dziewczyna wydaje się  zaintrygowana, wręcz zafascynowana osobowością Svena. Nad wszystkim zaczyna się unosić atmosfera perwersji i lubieżności, zawieszona pojawieniem się Tage i Leny. Tage to brat Hansa, Lena to jego dziewczyna. Oboje są ćpunami. Oboje "na głodzie". Tage staje się coraz agresywniejszy.  Człowiek w drogim garniturze wyraźnie działa mu na nerwy. Chłopak wyczuwa niezdrową atmosferę.  Sprowokowany arogancją Svena, przekonanego o swojej nietykalności, Tage wyciąga nóż i przystawia go Naczelnemu do gardła. Tragedia wisi w powietrzu. Koszmar przeciąga się. Popadający w coraz głębszy trans chłopak zmusza wszystkich do plucia Svenowi w twarz. W końcu jednak narkotykowy głód bierze górę. Tage wraz z Leną udają się na poszukiwanie kolejnej działki. Tym razem Sven, jeszcze przed chwilą upokorzony i skamlący o litość, posuwa się w swych prowokacjach o krok dalej.  W trakcie naładowanego erotyzmem masażu rozbiera Annę, która zdaje się go do tego zachęcać. Protesty Hansa pozostają bez echa. W przypływie rozpaczy chłopak uderza Svena pięścią w kręgosłup. Wygląda na to, że zabił. Kiedy po długiej chwili Naczelny powraca do przytomności, nic już nie może zatrzymać biegu wydarzeń. Zdesperowana Anna na oczach męża ciągnie Svena do łóżka.   Zamykają się w małżeńskiej sypialni na klucz. Rozpacz i upokorzenie Hansa sięgają zenitu. Tymczasem wraca pobita Lena. A po niej nieobliczalny Tage... Tage i jego "kosa"...  A jakby tego było mało – dzwoni żona Svena, którą obrót niniejszych wydarzeń najwyraźniej nie bulwersuje...

Niespodziewana wizyta Naczelnego obnaża prawdziwe relacje między Hansem i Anną – wyjałowienie uczuć, obcość, brak miłości, nawet pożądania, oparte na pozorach złudne poczucie bezpieczeństwa. Ten pusty związek trwa tylko dlatego, że trwa... siłą inercji.  Ale to może być ich ostatni wspólny wieczór.

Sztuka Larssona, mimo głębi i ostrości tematu, jest zarazem w wielu fragmentach bardzo dowcipna, momentami wręcz śmieszna. Sprzyja temu przewrotny, precyzyjny dialog. Atmosfera przemocy, skandalu i perwersji miesza się z absurdem i groteskowością. Bardzo ciekawy, wielowarstwowy  materiał dla aktorów i reżyserów. Prowokacyjny i mocny – a jednocześnie niesłychanie finezyjny. Napisany wiele lat przed Rzeźnią Jasminy Rezy, ale o podobnej sile rażenia, choć w sferze znacznie istotniejszej.

Dramat  został opublikowany w „Dialogu" w 1992. Miał do tej pory cztery realizacje teatralne: w Teatrze Współczesnym w Szczecinie (1993, reż. Anna Augustynowicz), Teatrze Telewizji (2000, reż. Anna Augustynowicz) i Teatrze Bagatela w Krakowie (2004, reż. Sławomir Sośnierz oraz - pod tytułem VIP - 2013, reż. Małgorzata Bogajewska). Test posłużył też studentom w realizacji etiudy szkolnej PWSFTiT w Łodzi (widowisko TV - fragmenty na youtube), 2013, reż. Eri Mizutani.

Formularz zamówienia sztuki

Zamawiana sztuka: Naczelny