język polskijęzyk angielski

Mary i Lizzie

Tytuł oryginalny
Mary and Lizzie
Tłumacz
Kaduczak, Jacek
Gatunek sztuki
Dramat
Szczegóły obsady
Sztuka wieloobsadowa
Czas akcji
Połowa XIX wieku
Miejsce akcji
Irlandia i Anglia, Manchester

Historia dwóch irlandzkich kobiet, Mary i Lizzie Burns, mieszkanek Manchesteru, przemysłowej stolicy Anglii. W 1845 Mary i Lizzie, autentyczne postaci, całkowicie przemilczane w kronikach historycznych, spotkały tam Fryderyka Engelsa i zostały jego przewodniczkami. Miały też duży wpływ na kształtowanie się jego poglądów. Mary była przez ponad dwadzieścia lat partnerką życiową ideologa socjalizmu, który w tym czasie pracował w rodzinnej firmie, by wesprzeć finansowo Marksa zajętego pisaniem Kapitału. Po śmierci Mary, Engels związał się z Lizzie, z którą przeniósł się do Londynu, by kontynuować działalność na rzecz rozpowszechniania idei socjalistycznych.

W dramacie Franka McGuinnessa Mary i Lizzie udają się w podróż w czasie, opowiadając historię XIX i XX-wiecznej Europy, m.in. Wielkiego Głodu w Irlandii, jej kolonialnych losów, licznych konfliktów na tle religijnym i narodowościowym oraz przyjaźni między Marksem i Engelsem. Pojawia się tutaj także Ksiądz, obrazoburczy kapłan, będący metonimią podejrzanej roli zdeprawowanej religii w kształtowaniu tożsamości europejskiej.

Jak zauważył Michał Lachman: „Świnia przebrana za wiktoriańskiego gentlemana i nazywająca Irlandczyków brudnymi świniami, a także pruderyjna Królowa Anglii, utyskująca na biedę swoich poddanych i odsyłająca Mary i Lizzie do Manchsteru jako matecznika socjalistycznej reformy, to karykaturalne postacie reprezentujące mechanizmy formowania się współczesnego społeczeństwa, napędzanego przez kapitał i rządzącego się zasadą wyzysku".

Tak przygotowane Mary i Lizzie mogą wreszcie spotkać się z głównymi ideologami socjalizmu i uświadomić im nieadekwatność ich papierowych teorii. Tragiczną pointą będą czystki w sowieckiej Rosji, którymi kończy się sztuka.

Sztuka ma feministyczny wydźwięk, bowiem bohaterkom przez cały czas towarzyszy swoisty „chór kobiet" (Ciężarna, Staruszka, Kobiety z Drzew, Kobiety Głodu i Kobiety z Obozu), żyjący we wspólnocie z dala od świata mężczyzn i wojny. Przez całą sztukę przewija się wątek niespełnionego lub wynaturzonego macierzyństwa, niezdolnego do samorealizacji, sugerującego narodziny czegoś przerażającego.

Peregrynacja Mary i Lizzie ułożona jest w luźny, wielogłosowy korowód wizji i zdarzeń, pełen anegdot, monologów, kabaretowych dialogów oraz piosenek. Forma ta pozwala spleść ze sobą rozmaite perspektywy i style wypowiedzi, tworząc z jednej strony wysoce estetyczną i uteatralizowaną materię, z drugiej dając wgląd w intymne doświadczenie jednostki zaplątanej w historię.

Prapremiera sztuki odbyła się w Royal Shakespeare Company w 1989 roku.

 

Formularz zamówienia sztuki

Zamawiana sztuka: Mary i Lizzie