„Nie ma w literaturze antycznej dzieła, które by ... było równie bliskie widzeniu współczesnego człowieka ..." (Stanisław Kołodziejczyk, Rocznik Literacki 1963)
Wielce frywolna „powieść drogi", pierwszy w dziejach literatury światowej utwór beletrystyczny, pierwowzór nowoczesnej powieści fabularnej. Narrację snuje w pierwszej osobie młodzieniec imieniem Enkolpiusz, biseksualny rozpustnik, który podczas swojej wędrówki doświadcza rozmaitych perypetii będących efektem mściwości bożka Priapa, a stanowiących przewrotne nawiązanie do losów prześladowanego przez boga Posejdona Odyseusza. Utwór ten, w którym narracja prozą okraszona jest licznymi efektownymi ornamentami poetyckimi (dwa obszerne poematy: Zdobycie Troi i Wojna domowa oraz 30 krótszych epigramów), pełen jest nadzwyczaj zabawnych, choć nierzadko szokujących swą pikanterią epizodów. Wśród nich warto zwrócić uwagę na: bardzo obszerny ekskurs opisujący rozpasaną ucztę w posesji nieokrzesanego dorobkiewicza Trymalchiona, anegdotę o wdowie z Efezu oddającej się nierządnym praktykom w grobowcu jej świeżo zmarłego małżonka, scenę odczytywania testamentu Eumolpusa, który nakazuje potencjalnym spadkobiercom spożycie ciała zmarłego, czy scenę aplikowania afrodyzjaku Enkolpiuszowi i Askyltusowi w trakcie orgii z Kwartyllą. Dzieło to niestety nie zachowało się w całości, lecz mimo to, a może właśnie dlatego, obcowanie z Satyrikonem - poprzez stymulację wyobraźni - daje inteligentnemu czytelnikowi podobną satysfakcję, jaką wytrawnemu miłośnikowi starożytności przynosi, jak obrazowo ujął rzecz w swoim wstępie autor przekładu, „kontemplacja antycznych posągów przedstawiających jednonogich biegaczy, bezrękich Zeusów miotających pioruny czy też niezadaszonych świątyń z ciągiem kolumn podpierających nieboskłon".
Tekst - w nowym tłumaczeniu Leszka Wysockiego, które precyzyjnie, a zarazem w naturalny i żywy sposób odwzorowuje przebogatą idiomatykę oryginału łacińskiego - dostępny jest w wersji elektronicznej oraz w przedstawionej na zdjęciu publikacji wydanej przez Bibliotekę Przekładów z Literatury Starożytnej Polskiej Akademii Umiejętności.
PETRONIUSZ ARBITER
Gaius Petronius zwany Arbitrem (27-66) – rzymski pisarz (poeta), filozof i polityk. Przypisuje się mu autorstwo wydanej anonimowo powieści Satyricon.
http://pl.wikipedia.org/wiki/Gajusz_Petroniusz
Sportretowany przez Henryka Sienkiewicza w Quo vadis „minister elegancji i dobrego smaku" na dworze Nerona (I w. n.e.)
Dlaczego warto dzisiaj sięgnąć do Satyrikonu?
Niezależnie od niepospolitych, a świetnie w niniejszym przekładzie wyeksponowanych walorów literackich tego dzieła, zawarty w nim nader barwny opis dekadencji Rzymu w czasach wczesnego cesarstwa może być i dziś odczytywany jako zdumiewająca swą trafnością wnikliwa diagnoza trawiących współczesny świat chorób: łapczywego konsumpcjonizmu, bałwochwalczego umiłowania blichtru, wulgarnego hedonizmu, kabotyństwa i szeregu pomniejszych a wielce dokuczliwych dolegliwości. Tekst ten jest świetnym materiałem do adaptacji scenicznej, zwłaszcza – z uwagi na przemieszanie tu prozy z poezją – w postaci musicalu.
Pragniemy przypomnieć, że zgodnie z ustawą o prawie autorskim przekład tekstu podlega ochronie.