Lagronova, Lenka

Bohaterki dramatu to trzy podstarzałe (wedle kryteriów początku XIX wieku) kobiety, których pierwowzorem są autentyczne postaci: angielska pisarka Jane Austen, jej matka i jej siostra Cass. Matka boleje nad przegranym życiem swych córek – dobiegły czterdziestki i nie udało się im znaleźć małżonków, co jest klęską, o którą je – jak i siebie – nieustannie obwinia. Przy zbieraniu jabłek toczą się rozmowy o zmarnowanych szansach i ponurych perspektywach (na domiar złego kończą się środki finansowe). A także debata nad przeznaczeniem nadmiernie obfitych tego roku zbiorów (16 koszy owoców), które zapewne, jak już uprzednio, będą musiały się zepsuć. Każda z kobiet proponuje inną opcję, która jest zarazem zwięzłą charakterystyką postaci. Dobrotliwa, życzliwa światu Cass chciałaby część ususzyć (sama „ususzyła” już swoje tęsknoty), a część rozdać dzieciom. „Jakim dzieciom?” – odparowuje z goryczą gderliwa, wiecznie narzekająca na los Matka, która nie pominie żadnej okazji, by wytknąć Jane i Cass staropanieństwo. Proponuje zrobić, jak zawsze, słodką marmoladę, choć jej nadmiar pleśnieje już w piwnicy, bo przecież wszystko powinno być po dawnemu. „Tylko że w ciągu trzech lat nagromadziłyśmy setki słoików dżemów. Setki marmolad. Setki kompotów” – wzdycha dusząca się w zatęchłej atmosferze niezależna, twórcza Jane, zgłaszając „nieprzyzwoity” pomysł, by przeznaczyć jabłka na wino: „Będziemy pić wino, pisać i… i nie będziemy niczego żałować!”

Tytułowy ogród to nie tylko sad, z którego kobiety znoszą kosze jabłek. To także wyimaginowany Eden, w którym żyją dzikie zwierzęta i kolorowe ptaki, który budzi strach i pożądanie – symboliczna obietnica wolności, wolnej twórczości, której mimo społecznej i domowej presji (pisanie to przecież niezdrowa fanaberia) bohaterka nigdy się nie wyrzeka. Wyobraźnia przynosi ukojenie: „Jak gdyby ten domek starych panien, który miał kraty i był zamknięty, nagle otworzył drzwi na oścież”.

W subtelnie, acz wyraziście zarysowanych postaciach, w samym temacie, a przede wszystkim w nostalgicznej aurze sztuki – odnajdujemy echa znajomego świata. Innych trzech kobiet, śniących niegdyś o Moskwie, a także tych zatopionych w swoim własnym sadzie – z wiśniami zamiast jabłek.

Sztuka ukazała się w Prawda i miłość. Czeskie sztuki współczesne - antologii współczesnego dramatu czeskiego, wydanej przez ADiT w marcu 2020.

Wiera przychodzi na cmentarz, ma ze sobą tabletki, ale nie zamierza się zabić, liczy je tylko, jakby sprawdzała, czy wystarczy. Zauważa ją Mirka, uboga kobieta, która w zamian za opiekę nad grobami może mieszkać w starym domu pogrzebowym. Przestraszona Wierka rani poważnie kolano o grób. Mirka zabiera ją do domu, żeby opatrzyć ranę. Mirka żyje z dala od ludzi, a jej hobby to szycie strojnych sukien, których nie ma kiedy i dla kogo założyć.

W sztuce Lenki Lagronovej mamy przejmujący portret dwóch wyrzuconych poza margines życia kobiet, dwóch samotnych dusz. Każda z nich myśli o samobójstwie, ale nie ma odwagi tego aktu dokonać. Dzielą się więc ze sobą swoimi lękami, ale i obmyślają najlepszy sposób na pozbawienie się, jaki, którym nie narażą innych na kłopoty.

W końcu, ubrane w strojne, uszyte przez Mirkę suknie, wracają na cmentarz popełnić wspólnie samobójstwo.

Przejmująca sztuka z dwoma dobrymi rolami dla aktorek w średnim wieku, co jest, we współczesnym dramacie i nie tylko, dużym rarytasem. Dzięki kadyszowi, który przewija się przez cały tekst sztuki, opowieść wznosi się ponad realistyczną historię i staje się nasyconą nadzieją opowieścią o spotkaniu człowieka ze śmiercią.