język polskijęzyk angielski

Wiera Gran

Gatunek sztuki
Dramat
Obsada kobiet
Obsada mężczyzn
Szczegóły obsady
muzycy: pianista i akordeonista; ew. 4 tancerze

Sztuka Anny Burzyńskiej opowiada o zmarłej kilka lat temu w Paryżu wybitnej polskiej pieśniarce pochodzenia żydowskiego, Wierze Gran. Jest to utwór specyficzny, bo łączący piosenki śpiewane przez artystkę z umiejętnie wkomponowanymi w strukturę muzyczną faktami z jej życia. Przede wszystkim jednak przekazuje przejmujący portret psychologiczny bohaterki i ujawnia wiele sensacyjnych epizodów z jej skomplikowanej historii. Wiera Gran, nazywana „żydowską Matą Hari", koncertowała w czasie okupacji w kawiarniach warszawskiego getta, a zaraz po wojnie została oskarżona o kolaborację z nazistami. I chociaż nie było żadnych konkretnych dowodów przeciwko niej, przez długie lata musiała konfrontować się z zarzutami, które spowodowały jej załamanie nerwowe i zniszczyły karierę artystyczną. Oczyszczona ze wszystkich oskarżeń, lecz nadal ścigana – jak sama to określiła – przez „sztafetę oszczerców" – popadła ostatecznie w paranoję i do końca życia ukrywała się w swoim paryskim mieszkaniu przed dawno już nieżyjącymi prześladowcami. Niektóre fakty pojawiające się w sztuce zostały zaczerpnięte ze słynnej, choć mało znanej w Polsce, bo wydanej w Paryżu w bardzo małym nakładzie książki pt. Sztafeta oszczerców, napisanej przez samą Wierę Gran – swego rodzaju spowiedzi pieśniarki.

Tekst rozpoczyna się w momencie, gdy stara, samotna i osaczona swoimi obsesjami artystka pogrążona jest w piekle wspomnień i paraliżowana nieustającą obawą, że „po nią przyjdą"; jej historia cofa się w czasie – aż do koncertów w gettcie, podczas których akompaniował jej Władysław Szpilman – jeden z jej późniejszych oskarżycieli. W tej wiwisekcji przejmującej sytuacji psychologicznej osoby żyjącej w stałym poczuciu zagrożenia fakty mieszają się z fikcją, a rzeczywiste oskarżenia z urojeniami. W chorej wyobraźni bohaterki pojawiają się zarówno jej oprawcy, jak i osoby, z którymi była związana. Wspomnienia i obsesje Wiery Gran przeplatane są jej największymi szlagierami – między innymi: Prysły zmysły, Gdy w ramiona bierze mnie (La vie en rose), Ciemna dziś noc (Tiomnaja nocz), Tango Notturno, Jej pierwszy bal, The Man I Love czy Ballada o zagubionym sercu – które nadają tej opowieści niepowtarzalny klimat. Anna Burzyńska nie próbuje oczyścić Wiery Gran ze stawianych jej zarzutów ani też jej nie oskarża, raczej – starając się w miarę obiektywnie nakreślić jej stan ducha – rozstrzygnięcie pozostawia widzom. Dramatyczno-muzyczna konwencja utworu i jego retrospektywna konstrukcja stwarzają znakomite pole do popisu, zwłaszcza dla wykonawczyni roli tytułowej.

Polska prapremiera odbyła się 24 listopada 2012 w Teatrze Kamienica w Warszawie.

Formularz zamówienia sztuki

Zamawiana sztuka: Wiera Gran