Wolak, Paweł

W sztuce przenosimy się w świat znany z poprzednich sztuk Dworak i Wolaka.
To krwawa baśń stylizowana na ludową balladę o owych dwóch rodzinach oddających na zmianę swych męskich potomków w służbę Kościołowi. Gdy brakuje mężczyzn, a w miasteczku zaczynają rodzić się same córki, porządek ulega zachwianiu. Ma go przywrócić oddanie do klasztoru najmłodszej córki Antoniego, Joanny. Dziewczyna od dzieciństwa wychowywana jest na świętą, ale buntuje się przeciw przyjęciu na siebie tego ciężaru. Stąd tylko krok od katastrofy, której zapobiec ma krwawy rytuał…
Wierna wataha ma w sobie wszystko, co w pisarstwie PiK najlepsze. Namacalność i mięsistość postaci, aurę okrutnej baśni, podszytą niepokojem poetyckość. Warto poznać ją w lekturze, jednak należy pamiętać, iż żywiołem Dworak i Wolaka jest teatr. Oni piszą swe sztuki po to, by sprawdzić je na scenie, by stały się częścią kosmosu przedstawienia.

− ze wstępu Jacka Wakara do antologii Polska jest mitem. Nowe dramaty

Mroczna baśń osadzona w małym miasteczku. W dwóch rywalizujących ze sobą rodzinach przychodzą na świat same córki, choć wszyscy czekają na narodziny przyszłego księdza. Wreszcie najmłodszą córkę przeznaczają do klasztoru jako ofiarę. Wychowywana na świętą dziewczynka zaczyna się buntować, podobnie jej ojciec, tymczasem matka w obronie wspólnoty zamienia się w wilczycę. Społeczność domaga się krwawego rytuału... Sztuka napisana jest poetyckim językiem, stylizowanym na ludową opowieść, ale przedstawia uniwersalne mechanizmy wykluczenia.        

- za miesięcznikiem „Dialog” nr 1/2018, gdzie sztuka została wydrukowana po raz pierwszy

Paweł Dworak i Katarzyna Wolak - autorzy tekstu i inscenizacji Wiernej watahy - wszystkie wydarzenia umieszczają wewnątrz wspólnoty, która tak się składa, jest jedną wielką rodziną. Bracia, siostry, ich współmałżonkowie i dzieci wspierają się nawzajem, zdradzają się we własnym gronie, spośród swego kręgu wybierają kozły ofiarne. Intrygująco jest ten mechanizm przedstawiony. Główną ofiarą jest ofiara religijna − Joanna ma pójść do zakonu i stać się wielką siostrą, od dzieciństwa jest chowana w tym przeświadczeniu. 

− Kamila Łapicka, zteatru.pl

Spektakle tego duetu, stanowiącego dzisiaj osobny byt w teatrze legnickim, są przede wszystkim próbą konfrontacji jednostki ze wspólnotą, przed którą tak naprawdę nie ma ucieczki. [...] Wolak i Dworak osadzają akcje swoich przedstawień we wsiach lub małych miasteczkach. Ale wieś czy miasteczko są tutaj umownymi obszarami osadniczymi, gdyż, jak już wspomniano, idzie przede wszystkim o to, by wyeksponować relacje międzyludzkie, stopień ich skomplikowania, poziom zależności, wpływ zbiorowości na jednostkę.

− Grzegorz Ćwiertniewicz, teatrdlawas.pl

• Wierna wataha znalazła się w półfinale Gdyńskiej Nagrody Dramaturgicznej 2018.
• Sztuka ukazała się w antologii Polska jest mitem. Nowe dramaty, wydanej w kwietniu 2019 nakładem ADiT.

"Gdybyś wszystko wiedział, to by się tyle złego na świecie nie działo. Chyba że Bóg i Demon tym samym są". To dalszy ciąg dialogu z Bogiem, jaki prowadzą bohaterowie grupy PiK. Do Jaśka przyjeżdża brat Paweł. Razem z żoną i synkiem. Jest w domu rodzinnym po raz pierwszy od dwudziestu lat. I tylko dlatego, że ich ojciec umiera. Jako dzieci bardzo się kochali. Ale Jasiek nie może wybaczyć bratu, że uciekł z domu zostawiając go i matkę na pastwę ojca, brutalnego alkoholika. Atmosfera między braćmi jest bardzo napięta. Dochodzi do rękoczynu. Tymczasem Bożena, żona Pawła, jasno komunikuje – po śmierci ojca oczekuje podziału majątku po połowie. Oczywiście nie chce niczego dla siebie. Myśli wyłącznie o swoim synku i jego przyszłości. Jasiek zaprasza do swej kuchni Boga na pogawędkę, przygotowuje mu nawet zydelek, ale czy Bóg przychodzi? A może Jasiek nie umie się wsłuchać w jego głos? Chociaż bardzo chce... Bóg nie pomaga mu nawet w sprawach sercowych, które kończą się totalną klęską. Po jakimś czasie przyjeżdża do niego sam brat, bez żony. Okazuje się wówczas, że nadzieje Jaśka na wielki skarb zakopany przez Niemców to mrzonki. Żaden skarb nie istniał. Między braćmi dochodzi do szczerej rozmowy, ale dawna bliskość została bezpowrotnie zniszczona. Bo bliskość to jest coś, co nie jest dane ludziom raz na zawsze. To jest coś, co należy pielęgnować. I szanować. A ceną za zaniedbanie jest samotność. Jakże często o tym zapominamy.

Trylogia Opowieści wiejskie to nie tylko dokument naszych czasów, to uniwersalny moralitet o everymenie w konflikcie między naturą a bogiem, który pozostawił człowieka samemu sobie.

Wieś to nie jest grupa zwyczajna. To organizm, głos, oddech... ale nie taki zwyczajny...

"Woda mi tu nie smakuje, kwiaty nie pachną, potykam się ciągle. Uciec nie ma za co… a jak nie ma za co... to nie ma gdzie. Wystudzona coraz bardziej jestem. Chłodna się robię, a gorącą wolę być" - Tak Baśka księdzu klaruje na spowiedzi. To nie jej miejsce i nie jej życie. Jasiek zakochany w niej po uszy, ale bez wzajemności. Bo cóż on może ofiarować? Potańcówkę w remizie i kufel piwa? Ale nawet Jasiek ma swoją godność. Kiedy Baśka zdradza go z "miastowym", wyrzuca ją z domu. Teraz kobieta nie ma już nic do stracenia. Pakuje walizkę, zostawia dziecko i ucieka do wymarzonego miasta. Ale nieładnie się tam bawi. Uwodzi chłopaka swej najlepszej koleżanki, gdy tylko ta wyjdzie za próg.  Tymczasem do Jaśka uśmiechnęło się szczęście – trafił szóstkę w totka. I cała wieś u jego progu... Skoro bogaty, niech się podzieli... Baśka też się dowiedziała, wróciła i nagle pokochała. Całą noc i cały dzień przed chałupą Jaśka stała, a ten nic. W końcu Mietek przyszedł po siostrę. "Bo tylko wstyd mu przynosi, kurwa jedna". Wziął ją do domu, psa z łańcucha zwolnił, siostrę uwiązał i do budy zagnał. Ale Jasiek dowiedział się, przyszedł po Baśkę, łańcuch z budy wyrwał i do domu prowadzi. A ona twardo – że się wieszać będzie, jeśli on jej nie zechce. Chce się wieszać – dobrze. Idą do stodoły, ona się przed śmiercią wodą z wiadra obmywa, mokra cała... a że od ślepej miłości uwolnić się trudno, więc uległ Jasiek i na sianie w podróż do nieba się udali. Ale siano ogniem się zajęło. Nie wiadomo jak... Jasiek nie może odczepić Baśki uwiązanej wciąż na łańcuchu. Biegnie po pomoc, ale nikt nie pomaga. Kryją sie w ciemnościach, tchórze... Nawet brat Baśki, Mietek. Jasiek chce wrócić, ale jest już za późno. Stodoła spłonęła. Razem z Baśką. A że ludzie widzieli, jak ją na łańcuchu prowadził, to go policja zabrała. I tyle miał z tej miłości.

I mówi Jasiek do Boga:

W wigilię Bożego Narodzenia wraca do wsi Bogdan. Z więzienia. Wraca i burzy uroczysty nastrój. W sercach mieszkańców znowu zagościł lęk. Jedyną osobą, która nie boi się przybysza, jest Jasiek. Też ma swoje za uszami, też krewki i porywczy. Surowy i brutalny dla własnej rodziny, ma w sobie jednak jakieś poczucie sprawiedliwości. I słabość do siostry, Sabinki. Z oporami, ale akceptuje w końcu jej związek z Pawłem, synem Jehowej. Jednak zło trudno powstrzymać. Bogdan podpala dobytek Jehowej, puszcza z dymem stodołę, zboże i krowy. Wszyscy wiedzą, że to jego sprawka, ale milczą. Boją się o swoje życie i bliskich. Przyzwolenie na zło wyzwala większe zło. Bogdan morduje Jehową i Pawła. Jasiek znajduje nad rzeką zakrwawione ubranie mordercy i rusza mu na spotkanie. Zostaje obezwładniony przez Bogdana i jego żonę Marysię, która jak zahipnotyzowana przeszła na jego stronę. Chcą powiesić Jaśka. W stodole. Szybko, żeby się nie męczył, bo dobry był dla nich... Tymczasem matka Jaśka sprowadza całą wieś. Z widłami, kłonicami, łopatami. Znaleźli już trupy Jehowej i Pawła. Bogdan próbuje się ratować skacząc do rzeki, ale chłopi nie pozwalają mu wypłynąć na brzeg. Tonie. Wieś przez rok nie chodzi do komunii, bo ksiądz i tak by nie rozgrzeszył. A później wielka powódź zmywa z powierzchni ziemi pół wsi. To kara boska? Czy winy zostały odkupione? Zło przegnane? Czy tylko przyczaiło się i czeka...

• „Balansująca na granicy nierealności ballada o ludziach, w których budzi się zło – i którzy stają się jego ofiarami. Mroczna, gęsta emocjonalnie opowieść, dziejąca się na wsi, gdzie wszyscy mają dwie twarze. Dawne zaszłości splatają się z nowymi antagonizmami: miłość zderza się z nienawiścią, przebaczenie ze zbrodnią, strach z euforią. Nikt nie wyjdzie stąd bez szwanku.” (źródło: Teatr Modrzejewskiej w Legnicy)
• „…pod pozorami ludowej ballady kryje się tu mroczny thriller, bliski poetyce filmów Wojciecha Smarzowskiego. I choć rzecz cała zaczyna się od wigilijnej wieczerzy, to nie znajdziemy tu krzepiącego obrazu wspólnoty - wypiera go hipokryzja i pustka ukryta w rytualnych gestach. Tutaj diabeł, który we wsi zatrzymał się na trochę, jest właściwie niepotrzebny. Bo ludzie sami sobie urządzają piekło na ziemi." (źródło: Gazeta Wyborcza)