język polskijęzyk angielski

Niewesoła historia według Czechowa

Gatunek sztuki
Dramat
Obsada kobiet
Obsada mężczyzn
Szczegóły
Na motywach "Nieciekawej historii" Antoniego Czechowa w przekładzie Marii Mongirdowej, z cytatami z dramatów autora

Opowiadanie Czechowa Nieciekawa historia to miniaturowe arcydzieło, które nie było, jak dotąd, adaptowane na sceny teatralne, prawdopodobnie dlatego, że w przeważającej części jest ono monologiem wewnętrznym głównego bohatera – starzejącego się profesora medycyny Nikołaja Stiepanycza. Profesor pogrążony jest w melancholii, właściwej wielu postaciom Czechowa. Ma poczucie, że jego dość udane, ale niezbyt ciekawe życie przeminęło, a teraz nękają go bolączki starości i nuda powszednich zajęć. Boi się, że niedługo umrze i – jak sam mówi – „nie chciałby popsuć finału”. Jednocześnie nie ma siły na to, by ów „finał” miał  głębszy sens. Inne postacie sztuki – żona Stiepanycza, Waria, jego córka Liza, jej groteskowy narzeczony Gnekker, nieszczęsny adorator Katii, Michaił Fiodorowicz – i wreszcie sama Katia, była aktorka i przyjaciółka Stiepanycza, zakochana w nim i również przez niego darzona „uczuciem znacznie silniejszym niż przyjaźń” – to wszystko figury żywcem wyjęte z dramatów Czechowa. Ludzie, dla których, jak sam mawiał, „życie jest problemem bez wyjścia”.

Nieciekawa historia jest swego rodzaju lustrem, w którym, jak w soczewce, odbijają się wszystkie czechowowskie problemy, którą przepełnia tragizm kondycji ludzkiej i w której gości wiele typów postaci znanych z jego najsłynniejszych sztuk. Dlatego autorka tej teatralnej opowieści według Czechowa zdecydowała się na dość oryginalne rozwiązanie, wkładając w usta milczących w opowiadaniu bohaterów krótkie kwestie pochodzące z niemal wszystkich najważniejszych dramatów rosyjskiego pisarza: Mewy, Iwanowa, Wujaszka Wani, Wiśniowego sadu, Trzech sióstr, Diabła leśnego, Niedźwiedzia i Płatonowa. Powstał  w ten sposób swoisty kolaż z tych dramatów – ich fragmenty zostały włączone w ramę fabularną opowiadania, a znużone egzystencją, wypalone i zrozpaczone postacie – paradoksalnie dały mu życie. Zrodziła się nowa jakość, w pełni jednak oddająca klimat dzieła Czechowa.

Jest to opowieść kameralna, a jednocześnie przejmująca. Jej ramę kompozycyjną tworzy wyjazd Nikołaja Stiepanycza do Charkowa, gdzie profesor ma za zadanie sprawdzić stan majątkowy i koneksje rodzinne starającego się o rękę  jego córki Lizy, ale znienawidzonego przez niego Gnekkera. Stiepanycz robi to bardzo niechętnie, jednak poświęca się dla dobra rodziny i jest to zapewne ostatni w jego życiu zryw, na jaki się zdobędzie. W Charkowie dowiaduje się nie tylko tego, że o Gnekkerze nikt tu nigdy nie słyszał, ale również, że Liza potajemnie zdążyła wziąć z nim ślub. Cała misja profesora nie ma więc najmniejszego sensu i po raz kolejny opatruje jego życie ironicznym i gorzkim nawiasem. W charkowskim hotelu niespodziewanie odwiedza Stiepanycza Katia, upatrując zapewne w tym spotkaniu ostatnią szansę na bliskość. Ale, jak to u Czechowa, spotka ją tylko rozczarowanie. W obskurnym pokoju hotelowym Stiepanycz i Katia widzą się po raz ostatni i rozstają na zawsze.

Czechow nie daje szans swoim bohaterom, skazując ich przy tym na nieustanne pytania o sens życia i nie oferując na nie żadnej odpowiedzi. Zmusza ich jedynie do przekraczającego ich siły codziennego wysiłku wstawania z łóżek i ponawiania monotonnych czynności dnia powszedniego. Tak też dzieje się w Niewesołej historii. Jakby jej autor po raz kolejny napominał: „człowiek bawi historiami skazany na zagładę świat, nie dając mu ani śladu zbawiennej prawdy”.
 

Formularz zamówienia sztuki

Zamawiana sztuka: Niewesoła historia według Czechowa