język polskijęzyk angielski

Eryk XIV

Tłumacz
Kalinowski, Mariusz
Gatunek sztuki
Dramat
Obsada kobiet
Obsada mężczyzn

Sztuka należy do trylogii Augusta Strindberga razem z dramatami Mistrz Olof i Gustaw Waza, poświęconych historii Szwecji i jej władców w latach 1523-1568, od momentu wstąpienia na tron króla Gustawa Wazy.

Król Eryk XIV chce pojąć za żonę Elżbietę I z dynastii Tudorów. Kiedy jego oferta zostaje odrzucona, zwraca uwagę na polską księżniczkę Katarzynę Jagiellonkę. Okazuje się jednak, że ta jest już związana z księciem Janem. Wykorzystuje to szara eminencja królewskiego dworu, Göran Persson, który uświadamia królowi błąd, jaki popełnił, pozwalając na małżeństwo Jana z Katarzyną Jagiellonką. Jan zostaje posądzony o złamanie prawa, zdradę stanu i skazany na karę śmierci. Göran nie zawaha się już przed niczym, byleby sięgnąć realnej władzy na dworze, i wkrótce staje na czele królewskiego trybunału. Eryk ułaskawia przyrodniego brata, ale buntują się przeciwko niemu pozostali królewscy bracia. Göran doradza Erykowi postawienie ich przed sądem oraz wzięcie ślubu z królewską konkubiną Karen – córką szeregowego żołnierza. To by oznaczało, że tron Gustawa odziedziczyłyby wnuki prostego wojaka. Książęta nie mogą do tego dopuścić, pragnąc koronę Szwecji dla siebie.

Równocześnie poznajemy losy Karin, nisko urodzonej konkubiny Eryka, z którą wprawdzie ma dwójką dzieci, ale nie jest jego pełnoprawną małżonką. Sprzeciwia się temu jej własna rodzina. Swój stosunek do Eryka Karin określa jako powinność, ponieważ w jej obecności król zachowuje się łagodniej i dostojniej. Eryk, choć kocha Karin i ich wspólne dzieci, w chwilach załamania nerwowego i napadów wściekłości zachowuje się nieobliczalnie, jak szaleniec. Zdradzony przez wszystkich król krwawo mści się na swoich wrogach. Kiedy Karin ucieka przed jego gniewem chcąc ochronić dzieci, skruszony Eryk postanawia naprawić wyrządzone zło i wziąć konkubinę za żonę.

Eryk XIV jest dramatem króla nieprzystosowanego do władania państwem. Głównym motywem jest walka o władzę. Strindbergowi jednak nie zależało na szczegółowej historycznej wierności, ale na plastycznym sportretowaniu jednostki, czerpiąc ze stanu wiedzy ówczesnej psychologii. W centrum pozostaje żywy człowiek na tle wielkiej historii. Sam Strindberg nazwał tę sztuką „studium człowieka bez charakteru". Choć dzisiaj posądza się króla Eryka XIV o schizofrenię, główny bohater dramatu Strindberga nie jest szalony, lecz ma wypaczony charakter. Jest próżnym, egocentrycznym, dziecinnym i nierozsądnym człowiekiem targanym gwałtownymi zmianami nastroju i sądów. Nie brak u szwedzkiego dramaturga szekspirowskich motywów, np. szaleństwa i upadku moralnego władcy, prowadzącego do morderstw i wywrócenia porządku społecznego.

Formularz zamówienia sztuki

Zamawiana sztuka: Eryk XIV