Dowlasz, Inka

Scenariusz: Inka Dowlasz na podstawie książki Jostein Gaarder; teksty piosenek: Rafał Dziwisz.

Sztuka opowiada o tym, jak cząsteczka niebiańskiej wspaniałości zabłąkała się na ziemię. Akcja toczy się dwutorowo. Raz znajdujemy się w czasie teraźniejszym, by za chwilę, za sprawą magicznego kalendarza, przenieść się w czasie i podążyć za małą dziewczynką Elisabet do Betlejem. Wszystko dzieje się za sprawą magicznego, wykonanego ręcznie adwentowego kalendarza, który sprzedawca róż sprzedał Tacie Joachima. Niechciany z początku prezent odmienia całą rodzinę. Znikają wzajemne urazy, a całą trójkę zaczyna łączyć chęć rozwikłania jego tajemnicy. To za jego sprawą poznają Anioły, Trzech Króli i starożytnych mędrców oraz biskupa Miry św. Mikołaja. W kalendarzu zapisana jest też historia miłości Jana i Elisabet. To właśnie dla niej sprzedawca róż stworzył opowieść o małej dziewczynce wędrującej z Aniołami do Betlejem. W międzyczasie okazuje się, że Elisabet bardzo przypomina zaginioną córeczkę dziennikarza Hansena. Dzięki inteligencji Joachima, który czyta imię dziewczynki na wspak, odnajduje się pani Tebasil, która jest zaginioną córką państwa Hansen i ukochaną Jana. Wszyscy raz jeszcze na nowo odkrywają prawdę starą jak świat, że najważniejsza jest miłość. To dzięki temu, że kalendarz otworzył im drzwi do innego świata, mogą być razem szczęśliwi. Odrobina magii i fantazji jest w stanie zmienić utarte schematy, w których żyli do tej pory.

Sztuka jest niezwykłą podróżą dla widza w każdym wieku, podróżą, w którą zabierze go magiczny kalendarz i dziewczynka otoczona przez Anioły. Zagłębiając się w akcję, każdy widz poczuje się jak czarodziej detektyw, a w swej codzienności odkryje wiele magicznych znaków miłości.

Sztuka miała swoją prapremierę w 1999 roku, w Teatrze Ludowym w Nowej hucie, w reżyserii Inki Dowlasz.

Czynsz, gaz, prąd, dług to codzienne problemy samotnej kobiety, której życie nie oszczędziło trosk i kłopotów. Pomimo tego nie brak jej poczucia humoru i nadal z dużą wnikliwością obserwuje otaczający ją świat. Swoje rozważania kieruje do rzeźby nagiego mężczyzny, która przedstawia jej zmarłego męża. Gipsowy postument jest jedynym adresatem jej myśli, skojarzeń, trafnych obserwacji i uczuć. Nowo kupiona bluzka całkowicie nadweręża jej skromny budżet i uświadamia konieczność podjęcia pracy. Dzięki mocnemu głosowi i zdolnościom aktorskim (wrodzonemu talentowi oraz nauce pod okiem prof. Stróżyńskiego w domu kultury) kobieta dostaje pracę w sekstelefonie. W przerwach między rozmowami telefonicznymi robi na drutach i rozmawia z gipsową rzeźbą męża. Jej rozmówcy to samotni mężczyźni, którzy bardziej od erotycznych fantazji potrzebują wysłuchania i zrozumienia. Niestety, niezadowolony z takiego typu świadczenia usług szef zwalnia ją z pracy. Kiedy baronowa znajduje w szafie wieczorową suknię, która nie należy do niej, uzmysławia sobie, że mąż ją zdradzał. Baronowa wynosi i przy okazji uszkadza gipsowy postument, z którego wypada stos pieniędzy, ukochany mąż jednak nie przewidział denominacji... Po tak poważnych rozczarowaniach Baronowa postanawia radykalnie zmienić swoje życie i umawia się na randkę z Henrykiem.

Inka Dowlasz stworzyła plastyczną postać kobiety, obdarzając ją urokiem osobistym, siłą i poczuciem humoru. Zaskakujące zwroty akcji, błyskotliwe dialogi telefoniczne z pewnością będą bawić do łez i trzymać widza w napięciu.

Sekrety baronowej to opowieść o naszym człowieczeństwie, które nie raz bywa wystawiane na ciężkie próby.

Monodram grany był w kinoteatrze Wrzos w Krakowie.

Zderzenie dwóch światów, nowoczesnego Amsterdamu z małym polskim miasteczkiem. Licealistka Ola wyjeżdża na wakacje do Holandii. Tam wikła się w romans z szaloną artystką Jouun. Razem z nią przyjeżdża do rodzinnego domu. Rodzice, początkowo pozytywnie nastawieni do nowej przyjaciółki ich córki, zmieniają zdanie, kiedy wychodzą na jaw relacje łączące Olę z Jouun. W rodzinie do głosu dochodzą wyrzuty sumienia i wzajemne oskarżenia. Matka nie do końca zadowolona jest z dotychczasowego życia, ojciec przyznaje, że nie potrafił wyrażać uczuć, a Marcin, były chłopak Oli, zbyt mocno koncentrował się na sobie. Rodzice i Marcin wspólnymi siłami walczą o odzyskanie Oli. W międzyczasie Jouun zwierza się matce Oli z ciężkich przeżyć, jakich doświadczyła w dzieciństwie (patologiczna matka). Historię swojego życia zawierza również Oli. Młode kobiety wyjeżdżają do Holandii. Bezradni i zrozpaczeni rodzice otrzymują od Oli sms: Jestem na granicy. Tym tajemniczym zdaniem kończy się sztuka. Autorka każdemu z nas pozostawia interpretację tajemniczego słowa "granica", którego użyła Ola. Otwarte zakończenie daje możliwość stworzenia swojej wersji, dalszych losów Oli i otaczających ją osób.

Sztuka stanowi ciekawy materiał do polemik i sporów m.in. na temat orientacji seksualnych, odmienności kultur i funkcjonowania w nich człowieka. Jej głównym tematem jest konflikt, który może nas wyzwolić.

Prapremiera w Teatrze Ludowym w Nowej Hucie w 2006 roku.

Na świat ma przyjść dziecko, a przyszli rodzice nie są jeszcze na to gotowi. Ciąża młodziutkiej Agnieszki jest kolejnym punktem na liście dylematów jej matki i ojca dziecka, Piotra. Sytuacja tak bardzo przytłacza wszystkich bohaterów, że oprócz narzekania i obwiniania siebie nawzajem o zaistniały stan rzeczy nie widzą żadnego rozwiązania. Do czasu, kiedy ze Stanów Zjednoczonych przyjeżdża kuzynka Lena. To ona swoim pozytywnym myśleniem wprawia wszystkich bohaterów w ruch. Zaczynają sobie zadawać pytanie, czego tak naprawdę chcą, i wszystko nagle staje się proste. Wystarczy poznać siebie i swoje oczekiwania względem życia, wyznaczyć jasne cele i starać się krok po kroku do nich dążyć i je realizować. Okazuje się, że Agnieszka śpiewa, Piotr całkiem nieźle zna się na komputerach, a Matka znajduje pracę. Energiczność Leny daje im napęd do działania. Sztuka w niekonwencjonalny sposób podejmuje temat przedwczesnego życia erotycznego, które traktowane jest jako ucieczka przed rzeczywistością i antidotum na egzystencjalny ból, głód uczuć, konflikty w rodzinie czy samotność. Takie decyzje nie przynoszą upragnionego ukojenia, wręcz przeciwnie, często obfitują w dramatyczne skutki. Dlatego warto mieć dobry kontakt z samym sobą i przewidywać konsekwencje swoich czynów.

Autorka konstruując sztukę posłużyła się techniką psychologiczną, która zakłada sytuację hipotetyczną: "co by było gdyby". Piotr pod wpływem Leny rysuje linię prostą, która symbolizuje jego życie. Idąc krok po kroku do przodu wyobraża sobie pozytywne rzeczy, które mogą nastąpić w przyszłości. To całkowicie zmienia jego nastawienie do teraźniejszości, gdyż uświadamia mu, że może zrealizować to, o czym marzy.

Sztuka miała swoją prapremierę w Teatrze Ludowym w Nowej Hucie w 2003 roku.

Tematem sztuki Inki Dowlasz są relacje między kobietą a mężczyzną oraz pułapki codziennych schematów, które tak łatwo mogą zniszczyć to, co na początku było piękne. Marta i Robert, małżeństwo z wieloletnim stażem, znalazło się w błędnym kole wzajemnych oskarżeń. Marta przerażona jest panującą wokół niej uczuciową pustką, brakiem zainteresowania ze strony męża i upływającym czasem, który odbiera jej nadzieję, że coś się zmieni na lepsze. Robert od słów krytyki i domowych obowiązków ucieka w ramiona młodej kochanki, która z kolei z coraz większym trudem godzi się z rolę tej "drugiej". Rudolf, u którego Ola wynajmuje mieszkanie, pomaga wyzwolić się jej z uczucia do Roberta. Razem z małżonkami mieszka siostra Roberta, Justyna, która porusza się na wózku. Rodzina wyręczając Justynę w codziennych obowiązkach, odmawia jej tym samym prawa do normalnego funkcjonowania i do niezależności. Sami stwarzają sobie z Justyny ciężar, który zaczyna im doskwierać. Słowa: "Nie potrafisz - to sposób, żeby zrobić z kogoś kalekę." - to powtarzający się refren sztuki, odnoszący się do wszystkich pułapek, w jakie wpadają bohaterowie. W gąszczu wzajemnych rozczarowań i oskarżeń dochodzi między małżonkami do kłótni, która uwalnia ich prawdziwe uczucia i skrywany do tej pory ból. Marta i Robert pojmują, jak bardzo oddalili się od siebie, a zarazem jak bardzo są sobie potrzebni. Czasami wstrząs jest niezbędny, żeby można było dalej iść razem przez życie...

Pułapki miłości nie oskarżają żadnego z bohaterów o zaistniały stan rzeczy, nikogo też nie usprawiedliwiają. Autorka w obiektywny sposób przedstawia postaci, którym daje pełne prawo do wyrażenia swoich uczuć i myśli. Jednocześnie przypomina nam, jak ważna jest wzajemna komunikacja i słuchanie drugiej osoby.

Osoby: Justyna - około 17-18 lat, Matka Justyny - około 40 lat, Ojciec Justyny - około 40 lat, Pani Nowak - około 35 lat, Fedor - około 35 lat, statyści biorący udział w warsztacie teatralnym są w wieku Justyny

Scenariusz do programu Terapii przez Sztukę w Teatrze Ludowym w Nowej Hucie.

Prawdziwe życie toczy się gdzie indziej.

Przeciętna rodzina, w której z pozoru nie dzieje się nic niepokojącego: rodzice mają pracę, wychowali inteligentną, zdrową córkę, córka chodzi do szkoły, ma zainteresowania i koleżankę. Normalna rodzina, nikt się nikim chorobliwie nie interesuje, nikt nikogo nie zmusza do rozmowy, bo wystarczy przecież kilka słów, co z tego, że wytarły się od ciągłego powtarzania. Co z tego, że córka ma fanaberie, wiadomo, że ma iść na zarządzanie, bo trzeba mieć fach w ręku, a nie bohomazy tworzyć.

Pierwszym objawem zachwiania stabilności psychicznej Justyny jest epizod kleptomanii. Zostaje przyłapana, ale potrafi tak zmanipulować panią Nowak, która zajmuje się jej sprawą, że rodzice niczego się nie dowiadują. Pani Nowak jednak udaje się dotrzeć do Justyny, skłonić ją do zwierzeń. Dowiadujemy się, że Justyna żyje w skrajnej samotności i nienawidzi swojego ciała, do którego ma agresywny stosunek objawiający się napadami bulimii i myślami samobójczymi.

Warsztat teatralny prowadzony przez Fedora jest dla Justyny szansą, z której korzysta wpierw nieświadomie. Swobodna, lecz mocno ingerująca w prywatność improwizacja konfrontuje Justynę z jej lękami i pozwala odblokować nagromadzone w niej emocje. Dziewczyna opowiada o tym, jak założyła się ze swoją koleżanką Kingą o to, która z nich szybciej schudnie. Justyna wygrała zakład i dostała porcelanową lalę, najcenniejszą rzecz, jaką miała Kinga. Widać cenniejszą niż życie, bo Kinga wzięła się na ambicję i zmarła w wycieńczenia organizmu. Z zamkniętymi oczami Justyna powoli zaczyna iść przed siebie i już wie, od czego chciałaby zacząć zmieniać swoje życie. Ale próba stworzenia domowej atmosfery bliskości i ciepła rodzinnego spełza na niczym, ponieważ ojciec, jak co dzień wróciwszy zmęczony po pracy, woli obejrzeć mecz.

W Porcelanowej lali opisany jest problem odkładania życia na potem i rodzącej się nieumiejętności przeżywania życia w ogóle. Kiedy nie godzimy się żyć w sposób, jaki obserwujemy u rodziców, a sami nie mamy odwagi żyć po swojemu, zwykłe, każdemu znane kompleksy stają się obsesją, która uniemożliwia funkcjonowanie. Justynie udaje się zatrzymać ten proces.

Sztuki Inki Dowlasz Bici biją oraz Porcelanowa lala ukazały się w dwóch tomach pod wspólnym tytułem Etiudy o dorastaniu - Wydawnictwo Pedagogiczne, Kielce 2012 Polecamy artykuł prasowy o autorce i jej działalności.

Sztuka psychologiczna

Sztuka Inki Dowlasz jest próbą rekonstrukcji sytuacji terapeutycznej, łącznie z użyciem specyficznego dla terapii języka. Ona - klientka przychodzi do gabinetu terapeutycznego, bo nie potrafi sobie poradzić z nagromadzonymi emocjami. Czuje się niespełniona życiowo, nikomu niepotrzebna i zagubiona. Od agresji przechodzi w stan lęku i na odwrót. Nie potrafi porozumieć się z mężem i dziećmi. Terapeuta stara się odwrócić jej uwagę od wszystkiego, co zostawiła za drzwiami gabinetu, i skoncentrować na własnym ciele. W głowie Moniki pojawiają się obrazy z dzieciństwa, dawno wyparte uczucia, myśli i skojarzenia. Odczuwa zapomniane zapachy, smaki i emocje. Ma zatrzymać w sobie tylko to, co jest dobre i to, co naprawdę należy do niej. Odchodząc od przykrych wspomnień, odrzucając powtarzane schematy, którymi obarczyło ją dzieciństwo, stopniowo odnajduje siebie i osiąga wewnętrzną harmonię. Znów może malować i zaczyna wierzyć w swoje obrazy. Zdobywa się na poważną rozmowę z mężem. To, czego nie potrafiła sobie wytłumaczyć, poczuła we własnym ciele, przeżyła raz jeszcze i zrozumiała mechanizmy, jakie dotychczas rządziły jej życiem. Zażyłość i zrozumienie między Moniką i Jerzym jest tak duże, że łamią oni zasadę terapii i zamieniają się rolami. Okazuje się, że pozytywnie nastawiony do ludzi Jerzy też ma swoje problemy. Potrzebuje pomocy bardziej niż Monika. Jest niespełnionym aktorem, którego rodzice nie rozumieli, wyśmiewając jego zaangażowanie w teatr. Pojawienie się na świecie dzieci ostatecznie zmusiło go do zrezygnowania z aktorstwa. Monika kończąc terapię odnajduje szczęście, radość i wolność.

W sztuce została wykorzystana metoda focusingu, której celem jest skontaktowanie nas z naszą wewnętrzną mądrością i uniezależnienie od zewnętrznych autorytetów lub własnych wewnętrznych systemów przekonań. Najważniejsze jest spotkanie z drugim człowiekiem, które może odmienić nasze dotychczasowe życie.