ON – twardy i energiczny osiemdziesięciolatek. ONA – młodsza o dziesięć lat, równie żywotna i zdecydowana. W niczym nie przypominają schorowanych, powłóczących nogami staruszków. W czasach stalinizmu i później ON tropił zaciekle wrogów systemu. Tuż po wojnie ścigał i likwidował oddziały leśnych bandytów – tych, którzy nie chcieli podporządkować się nowej władzy i nowemu systemowi. Tak właśnie poznał swoją przyszłą żonę. ONA zaoferowała współpracę i pomoc w wytropieniu oddziału Barabasza w zamian za uwolnienie jej rodziców. Wkrótce przyszły na świat dzieci: Olga, Maja i Tomasz. Olga – chluba rodziców, pani prawnik, odpowiedzialna i zrównoważona. Maja – prowadząca dziwny – głównie nocny tryb życia i rzekomo szukająca pracy. Oraz Tomasz – cierpiący na poważne zaburzenia psychiczne. Jako nastolatek ucieka z domu i wszelki słuch o nim ginie…
ON i ONA prowadzą dostatnie, spokojne życie, ale wyczuwa się wyraźne napięcie między nimi. ON nigdy nie wyzbył się swoich ubeckich nawyków:
Jednak jako ojciec ten twardy i szorstki człowiek był zawsze łagodny i opiekuńczy… Nagle spokój hegemona zostaje zburzony. Musi stawić się przed sądem w charakterze oskarżonego o bardzo poważne przestępstwa. Zycie rodzinne zostaje wystawione na ciężką próbę. Olga dociera do szokujących dokumentów o ojcu. A Maja okazuje się dziewczyną na telefon, tzw. Call Girl, utrzymywaną przez sponsorów… stąd jej nocny tryb życia. W wigilijny wieczór pojawia się również Tomasz... którego nikt z rodziny nie poznaje po ponad dwudziestu latach rozłąki. Czy rzeczywiście jest tym, za kogo się podaje? Skąd wie tak dużo o ONYM – o jego ciemnej, zbrodniczej przeszłości. Chce się zemścić czy wymierzyć sprawiedliwość? Czy ONA kieruje się podobną motywacją:
Jakubowski porusza temat od lat niewygodny – rozliczenie z przeszłością komunistycznych zbrodniarzy. Rozliczenie – przez wielu demagogicznie przedstawiane jako chęć odwetu i polowanie na czarownice. Ale ta historia, ze swoim mrocznym klimatem i oszczędnymi, mocnymi dialogami, wykracza daleko poza obszar wąsko pojętej polityki. To opowieść o sumieniu i moralności, o elementarnych zasadach ludzkiej przyzwoitości. I o tym, że choćby człowiek nie wiem jak uciekał – dopadną go w końcu upiory przeszłości.
- Sztuka wydana w zbiorze Generał i inne dramaty polityczne, ADiT, 2014.